مهار بيابان‌زايي

 

    همين 24 شهريور ماه سال گذشته بود كه جناب آقاي فتاح در آيين رونمايي از طرح افزايش 25 متري به ارتفاع سد  اكباتان شركت كرد و اعلام داشت كه 45 ميليارد تومان ديگر هزينه كرديم تا ارتفاع سد را از 54 متر به 79 متر برسانيم و بدين‌ترتيب همداني‌هاي عزيز بروند به دنبال خواب خوششان كه شهر در امن و امان است و آب شرب فراهم!

    امّا همان طور كه در اين تصاوير مي‌بينيد، تصاويري كه در تاريخ 17 مهرماه 1387 برداشت شده است، نه‌تنها از آن همه آبي كه قرار بوده در پشت سد براي كشاورزان و شهروندان همداني ذخيره شود، خبري نيست، بلكه حجم رسوب چنان زياد است كه گمان نمي‌كنم ارتفاع سد حتا به 40 متر هم برسد! يعني 14 متر كمتر از ارتفاع نخستين سدي كه در سال 1342 ساخته شده بود!

    گفتني آن كه سد اکباتان در 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان بر روی رودخانه‌ي آبشینه، پايین‌تر از محل تلاقی رودخانه‌های یلفان و ابرو واقع شده است. حوضه آبخيز رودخانه آبشينه وسعتي برابر با 231.5 كيلومتر مربع دارد. بيشينه‌ي ارتفاع اين آبخيز 3580 متر از سطح دريا بوده و متوسط بارندگي سالانه‌ي آن به 312.9 ميلي‌متر مي‌رسد. همچنين ميانگين نرخ رسوبدهي سالانه‌ي آن  29.8 تن در هكتار است كه از متوسط كشور در بسياري از مناطق كمتر است. با اين وجود، وضع انباشت رسوب، حقيقتاً شرم‌آور است.

    همچنين يك نكته حايز اهميت ديگر آن كه برای اولین بار است که بر ارتفاع یک سد به اندازه 50 درصد ارتفاع موجودش، افزوده می‌شود.

     پرسش اصلي اين است كه آيا سزاوار نبود پيش از آنكه ده‌ها ميليارد تومان براي ساخت سد آبشينه و افزايش ارتفاع سد اكباتان هزينه شود، نخست چاره‌اي براي مديريت يكپارچه آبخيز بالادست سد مي‌شد تا شاهد حفاري‌هاي غير مجاز معادن سيليس در بالادست سد نباشيم و نيز با تكميل عمليات آبخيزداري و احياي پوشش گياهي مراتع بالادست، اينگونه سرمايه ملي خويش را به هدر ندهيم؟

     آنگاه شايد ناچار نبوديم تا رويشگاه دست کاشت منحصر به فرد كاج سياه را نيز اينگونه قلع و قمع كرده و نابود سازيم.

    مقايسه‌ي تصاوير سد اكباتان بين دو بازديدي كه از منطقه در 22 خرداد 1385 و 17 مهر 1387 داشتم، خود گوياي همه چيز است.

    راستش بايد اعتراف كنم، سدسازي اگر هيچ فايده‌اي نداشته باشد، اين مزيت بزرگ و ارزشمند را داشت تا به مديران طبيعت‌ستيز و مردم ناآگاه و به خواب رفته‌ي كشور نشان دهد كه با چه نرخ نگران‌كننده‌اي، گرانبها‌ترين بخش از سرزمين مادري، يعني خاك را داريم از دست مي‌دهيم. خاكي كه براي تكامل هر سانتي‌متر مكعب آن، به طور متوسط بايد 500 سال به انتظار بنشينيم! واي بر ما ...

   براي مطالعه بيشتر:
- برداشت غیر مجاز سیلیس، سد اکباتان را تهدید می کند
- سد اکباتان همدان پس از 40سال به گل نشست
- آثار خشكسالي در سد اكباتان همدان
- رسوبسنجي و رسوبشناسي مخزن سد اكباتان با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي و سنجش از دور
- سد بدون آب و افتتاح نمايشي!
- سد اكباتان با كوچك‌ترين بارش باران پر از رسوب مي‌شود!
- طرح افزايش ارتفاع سد اكباتان همدان در كشور منحصر به فرد است!
- ارزيابي تاثير عمليات آبخيزداري بر رسوبگذاري و عمر مفيد سد اكباتان
- وزير نيرو: افزايش ارتفاع سد اكباتان از سخت‌ترين پروژه‌هاي عمراني كشور بود
- استاندار همدان: جبران خشكي سد اكباتان حاكي از يك انسجام مديريتي است
- تغذیه مصنوعی وسد اکباتان

درج نظر