در ستايش عامل زادآوري بلوطها در باغ گياهشناسي ملي ايران!
همه ميدانيم كه سال جاري (سال آبي ۸۷-۱۳۸۶)، يكي از خشكترين سالهاي كشور در طول ۵۰ سال اخير بوده و در بسياري مناطق – از جمله تهران – ميزان بارندگي از ميانگين درازمدت ۴۰ ساله به مراتب كمتر بوده است. از همين رو، اغلب طرحهاي بذرپاشي و جنگلكاري امسال با مشكلات فراوان روبرو بودند، به ويژه اگر سرماي طاقتفرساي سال گذشته را نيز به ياد آوريم كه آن نيز به تشديد خسارت وارد بر عرصههاي طبيعي و دستكاشت را افزايش داد.
با اين وجود، وقتي چندي پيش با همكارم عزيزم، محمّد سعيد توكل – يكي از پيشكسوتان حوزهي طراحي منظر و باغهاي اكولوژيك – سخن ميگفتم، او به نكتهي ظريف و جالبي اشاره كرد: اينكه در سال جاري ميزان زادآوري طبيعي بلوطها در سطح باغ ۱۵۰ هكتاري مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور، افزايش يافته و حتا براي نخستينبار نهالهاي تازه از خاك درآمدهي بلوط در پارسلهايي مشاهده شده كه تاكنون وجود نداشته است.
ميدانيد دليل اين زادآوري پرشمار چه بوده است؟!
جاندار كوچك و بسيار زيبايي به نام سنجاب كه كودكان ديروز و امروز! او را سالهاست با نام «پسر شجاع» در پويانماييهاي مشهورش ديده و ميشناسند.
در حقيقت، اين پستانداران كوچجثه و چالاك كه شمارشان در باغ گياهشناسي ملّي ايران قابل توجه است، با جمعآوري و دفن ميوههاي بلوط در جاي جاي باغ مؤسسه، كمك فراواني به زادآوري طبيعي اين درخت ارزشمند كشور انجام ميدهند. وظيفهاي كه در عرصههاي طبيعي نيز انجام داده و در حقيقت، يكي از دلايل كاهش زادآوري درختان بلوط در رويشگاه جنگلي زاگرس، همين شكار بيرويه و كاهش شمار جمعيت اين گونه به دليل نامطلوب شدن شرايط زيستگاهياش بوده است.
البته خوشبختانه، اخيراً سازمان حفاظت محيط زيست كشور، طرحهايي براي احياء زيستگاههاي اين جاندار زيبا و مفيد (البته همه جانداران مفيد هستند) تدارك ديده است. از جمله مديركل محيط زيست استان ايلام اخيراً خبر از رها سازي سنجاب در تنگ رنو داد.
يادمان باشد:
طبيعت، زيباتر و در عين حال حساستر از آن چيزي است كه ميپنداريم. پس بياييم در حفظ آن و حرمت محيط و زيستمندانش بيش از پيش كوشا باشيم. حضور سنجابها، يعني تداوم حيات در رويشگاههاي جنگلي زاگرس. و تداوم حيات اين رويشگاه كمنظير كشور و جهان، يعني: حفظ پايداري بومشناختي سرزمين مقدس مادريمان.