مهار بيابان‌زايي

خداوند از نژاد تو نمي‌پرسد
از زادگاه من نيز نمي‌پرسد
امّا مي‌پرسد با زميني كه به تو دادم، چه كردي؟

    همه آمده بودند ... از مجتبي پاك‌پرور كه خود را از شيراز رسانده بود تا مهندس راد كه از ديار يزد آمده بود؛ از دكتر محمّدرضا مقدم (رييس انجمن علمي مرتع‌داري) تا دكتر حسن احمدي (رييس مركز همزيستي با كوير) و حتي دكتر تقي شامخي (رييس انجمن علمي جنگل‌داري) و حاج آقا هاشمي ... همه آمده بودند.

     دكتر علي سلاجقه (استاد دانشگاه تهران)، غلامعباس عبدي نژاد (مديركل دفتر امور بيابان) و شهباز يزداني (مدير كل امور بين الملل وزارت جهاد كشاورزي) هم آمده بودند و افزون بر آنها، گروهي از بازنشستگان مؤسسه نيز آمده بودند (سركار خانم نوروزي و آقايان شكويي، عليها، ربيعي،نهاوندی، رحماني و ...) حتا حبيب‌الله توكلي هم بعد از سيزده سال آمده بود تا به همراه احمد صارمي و روستايي و شيرزادي و دكتر فرح پور (معاون پژوهشي موسسه) و خلاصه بيش از ۱۳۰ نفر از دوستان و همكاران «اسماعيل رهبر»، در جشني بيادماندني براي پژوهشگري كم نظير سهيم باشند و ثابت كنند كه هنوز در اين ديار، نام فرزانگان و پژوهش‌گران حقيقي حرمت دارد و هرگز از يادها محو نخواهد شد.

    34 سال پيش، اسماعيل رهبر قدم به مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور گذاشت و از همان آغاز در كنار استاد سيد آهنگ كوثر كوشيد تا مفاهيمي نوين را براي دانش «بيابان‌داري» تبيين كرده و به جامعه‌ي علمي ايران معرفي كند. بي شك، اگر نبود دقت نظر و پشتكار كم‌نظير اسماعيل، بخش تحقيقات بيابان هرگز به جايگاهي كه اكنون دارد، دست نمي‌يافت. او علاوه بر انتشار چندين كتاب و ده‌ها مقاله علمي به زبان‌هاي فارسي و انگليسي و نيز هدايت پروژه‌هاي تحقيقاتي و پايان‌نامه‌هاي دانشگاهي متعدد، سال‌ها در مقام مسئول بخش تحقيقات بيابان انجام وظيفه كرد و بيش از هر چيز به همكاران و شاگردانش آموخت كه در اين دنيا، هيچ چيز به اندازه شرافت و انسانيت و صداقت ارزش ندارد ...

    سيّد آهنگ كوثر در يادداشتي زيبا و صميمانه كه براي اين مراسم ارسال كرده بود و توسط مجتبي‌ پاك‌پرور قرائت شد، بر ارزش اسماعيل رهبر به عنوان يك «دوست» تأكيد كرد. نامه دكتر كوثر را مي‌توانيد اينجا بخوانيد.

    به راستي كه آهنگ كوثر همه‌ي حرف‌هايي كه مي‌شد زد را زده بود (بخصوص ستايش جانانه‌اش از ارزش دوست را كه به مدد بيتي جاودانه از سعدي مورد تأكيد قرار داد) ... خداوند هميشه پشت و پناهش باشد ...

    اين ها را گفتم ... اما نگفتم چرا همه آمده بودند؟! مگر اسماعيل رهبر كيست كه در جشن بازنشستگي‌اش اينگونه همه مي‌كوشند تا حضور يابند و مشاركت كنند؟!

    درلوح يادبودي كه به اسماعيل هديه داديم، كوشيديم تا همين مفهوم را توضيح دهيم ... متن آن لوح را مي‌توانيد، اينجا بخوانيد.

احمد صارمي هم بي ارتباط با حاج آقا هاشمي ننوشته است!

    مؤخره
    امروز، به گواه تقويم ايراني، روز ملّي فردوسي نام نهاده شده است. همان شاعر بزرگي كه نولدكه، ايران‌شناس آلماني، در وصف اثر بي‌همتايش جمله‌اي شنيدني دارد: «شاهنامه کتابی است که هیچ ملتی نظیر آن را ندارد.»
    بايد اعتراف كنم كه وقتي سرانجام پس از رايزني‌هاي فراوان با دوستان و همكاران به بيست و پنجمين روز از ارديبهشت ماه سال 1387 رسيديم تا به بهانه‌ي اسماعيل رهبر، به دور هم جمع شويم، نمي‌دانستم كه در روزي جشن بازنشستگي اسماعيل را خواهيم گرفت، كه براي تك تك ايرانيان، يادآور حماسه‌سراي بزرگ توس خواهد بود؛ هم او كه آرمان بلندش را اينگونه بيان كرده است:

جهان را ز دشمن تن آسان کنیم
بداندیشگان را هراسان کنیم

در مراسم بزرگداشت اسماعيل رهبر، چند رخداد ارزشمند به وقوع پيوست: در جشني كه به صورت تصادفي با روز ملي فردوسي متقارن شده بود و پس از مدتها باران هم مي باريد، برخي از همكاران و اساتيد پس از سالها طلسم را شكستند و به موسسه بازگشتند ...