1- پيشينه:

به موجب طبقه‌بندي‌هاي اقليمي، بيش از 47 درصد از خشكيهاي زمين را سرزمينهاي فراخشك، خشك، نيمه‌خشك و نيمه‌مرطوب خشك تشكيل مي‌دهند كه همة آنها را به اجمال «سرزمينهاي خشك» و در بيان عامه، برحسب خاستگاه گوينده، تمام يا بعضي از آنها را «بيابان» مي‌نامند؛ البته از نظر اقليم‌شناسان تنها سرزمينهاي خيلي خشك، بيابانهاي واقعي هستند. چنين است كه بيابانهاي اقليمي با اشغال قريب به نيمي از مساحت خشكيهاي زمين، وسيعترين زيست اقليم جهان محسوب مي‌شوند و انواع مختلف بيابان در سراسر كره خاك، بدون محدوديت عرض جغرافيايي، ارتفاع و فاصله از دريا استقرار يافته‌اند. ويژگي اخير سبب شده تا در اراية يك تعريف جامع براي بيابان از مفاهيم كلي و عموماً غيركمي استفاده ‌شود. نظير آنچه كه در فرهنگ جهاني « وبستر» آمده است: « بيابان، عرصه وسيعي است كه ميزان پوشش گياهي آن تأمين‌كننده حيات بشري نيست».

ناگفته نماند كه كمبود يا فقدان مطلق پوشش گياهي، به عنوان حلقة نخست زنجيرة حيات در خشكيهاي زمين مي‌تواند ناشي از نامساعدبودن شرايط اقليمي (بيابانهاي اقليمي) و يا نامساعدبودن شرايط زمين (بيابانهاي خاكي) باشد، كه بيابانهاي نوع اخير در آمار مذكور منظور نشده است. شايان ذكر است كه تلفيقي از اقليم و خاك، شرايط متنوعي پديد مي‌آورد كه سبب پيدايش طبيعي واحه‌هايي سرسبز در بيابان‌هاي واقعي، يا وادي‌هايي عاري از گياه در زيست اقليمهاي جنگلي مي‌شود.

جدول 1،  امكان مقايسة پراكنش زيست اقليمهاي خشك را در ايران و جهان فراهم كرده است. همانطور كه از اين جدول آشكار است، سهم ايران از مجموع سرزمينهاي خشك تقريباً دو برابر سهم جهاني و در مورد بيابانهاي واقعي نزديك به پنج برابر سهم جهاني است؛ واقعيتي كه شكنندگي و آسيب‌پذيري بيشتر ايران زمين را در برابر جريانهاي كاهنده كارايي سرزمين به وضوح نشان مي‌دهد.