مردمان بلوچستان "گاندو" را نگهبان آب مي دانند و مقدس مي شمارند.

     از آن سوی بلنداي 950 متري کوه غضب (جنوب فيروز‌آباد) تا نقطه‌ي صفر ارتفاعی واقع در سواحل دريای عمان (پسابندر) در نواري به پهناي يک درجه و 13 دقيقه و 16 ثانيه‌ي عرض جغرافيايي و از آن ‌سوي بريس (شرق چابهار) تا مناطق مرزی همجوار با پاکستان (شرق بيگدک) در ستوني به عرض 43 دقيقه و 50 ثانيه‌ي طول جغرافيايي، پيرامونِ زيستگاهی حفاظت شده است كه با نامِ محلی مشهورترين جاندارش، «گاندو» ناميده می‌شود؛ منطقه‌ای به وسعت 460 هزار و550 هكتار (بيش از هفت برابر مساحت کشور سنگاپور) که در منتهااليه جنوب شرقی کشور، بخش کوچکی از بلوچستان ايران را (به ميزان 7/2 درصد) دربرگرفته  و به دليل غنای محيط طبيعی، حيات جانوری، پيشينه‌ي کهن سکونتگاهی و از همه مهم‌تر آشيانِ يکی از نادرترين خزندگان جهان در رديفِ اندوخته‌گاهی يگانه، نه فقط در سطح کشور و منطقه که در جهان محسوب می‌شود؛ اندوخته‌گاهی که در نيمه‌ي جنوبی آن يکی از تالاب‌های نادرِ جهان با طول 60 کيلومتر و مساحت 9/34445 هکتار (معادل 5/7 درصد از منطقه‌ي حفاظت شده‌ي گاندو) وجود دارد؛ تالابی که بر پايه‌ي موقعيت ارزشی يا منزلت  آن، در شمارِ يکی از 63 تالاب ثبت شده در دانشنامه‌ي تالاب‌های خاورميانه جای گرفته (Scott، 1995) و به مثابه يک ذخيره‌گاه ژنتيکی کم‌نظير، مأمنِ انبوهی از نباتات اغلب نادرِ گياهی و جانوری بوده  و از همين رو، در سال 1378 (1/11/1999) رسماً به عنوان يکی از 20 تالاب بين‌المللی کشور، وارد سياهه‌ي تالاب‌های جهانی کنوانسيون رامسر شد. هر چند که خيلی پيشتر از آن، يعنی  از سال 1349 به شمارِ مناطق حفاظت‌شده‌ي کشور افزوده شده بود (با نام باهو‌کلات) و در سال 1361 هم به «گاندو» تغيير نام يافت.

رختشويي و بازي توامان بچه ها در كنار باهوكلات - عكس از صديقه فوقاني (بهار ۸۵)

     از اين گذشته، بيش از 400 هکتار از اراضی ساحلی خليج گواتر، رويشگاهِ يکی از بکرترين جنگل‌های مانگرو ايران محسوب می‌شود؛ جنگل‌هايي که در سال 1972 به عنوان تنها اجتماعات معرف اقليم حياتی پالئوتروپيک (حاره‌ي قديم ) با برخورداری از معيارهای برنامه‌ي انسان و زيستکره MaB به عنوان اندوخته‌گاه زيست‌سپهر برگزيده و در شبکه‌ي جهانی اندوخته‌گاه‌ها ثبت شده است. چنين است که محدوده‌ي مورد مطالعه به دليل برخورداري از ويژگي‌هاي زيستي كم‌نظير، از جمله نوع تنّوع زيستی جانوری و گياهی حاکم بر آن موسوم به هندوستان – مالزی  که به ويژه در زيست محيط ايران نادر تلقی می‌شود، شايسته‌ي بدل‌شدن به «اندوخته‌گاه زيست‌سپهر » بوده‌ و به نظر می‌رسد که از توان و استعداد برآورده‌كردنِ توأمانِ اهداف حفاظت و توسعه بهره‌مند باشد.

ادامه دارد ...