مهار بيابان‌زايي

    در آخرين روز از دومين ماه واپسين فصل سال 1385، خيلي‌ها را مي‌توانستي زير سقف تالار مجلل مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام ببيني كه به دور يك ميز گرد آمده بودند تا «فرصت‌هاي جمهوري اسلامي ايران را براي بهره‌برداري از سازوكار توسعه‌ي پاك» تبيين كنند؛ فرصت‌هايي كه پروتكل مشهور و اين روزها داغ «كيوتو» براي ايران و اغلب كشورهاي صادر كننده‌ي نفت يا به قول رئيس طناز و هوشمند اين نشست، آقاي دكتر اسدي: كشورهاي هدردهنده‌ي نفت! آفريده است. از مشاور انرژي دولت انگلستان در خاورميانه (آقاي شروين)، سفراي آلمان (هونسوويتز)، هلند (ويلانهوون)، برزيل (فاكيني گومز) در تهران، مدير پروژه شركت معظم Statoil نروژ (آقاي گيير)، آقاي هارتلب (مستشار اتاق بازرگاني سفارت اتريش)، آقاي ياتاوا (مشاور حقوقي سفارت ژاپن) و آقاي استبي (نماينده مقيم ايران برنامه توسعه سازمان ملل متحد) در اين نشست يك روزه حضور داشتند تا حجت‌الاسلام سادات موسوي (رهبر فراكسيون محيط زيست مجلس شوراي اسلامي)، دكتر نوريان (رئيس سازمان هواشناسي كشور و مرجع ملي IPCC )، دكتر موسويان (معاون پژوهش‌هاي بين‌المللي مركز تحقيقات استراتژيك)، دكتر اصيليان (معاون محيط انساني سازمان حفاظت محيط زيست)، دكتر سلطانيه (مدير پروژه تغيير آب و هوا)، دكتر حجت (مديرعامل مركز صلح و محيط زيست)، دكتر نسترن رحيمي (رئيس گروه محيط زيست وزارت نيرو)، مهندس جارياني (عضو شوراي عالي جنگل، مرتع و خاك سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور) و جمع ديگري از اساتيد و متخصصان صاحب‌نام اين حوزه را مي‌توانستي ببيني؛ واقعيتي كه نشان از اهميت موضوع مي‌دهد.

     هر چند كه در فرجام اين نشست، يعني در ساعت 30/13 روز دوشنبه، 30 بهمن‌ماه 85، آشكار شد كه ايران شايد در شمار معدود كشورهايي باشد كه تازه به صرافت برپايي همايش‌هايي براي آشنايي با "CDM" يا همان "Clean Development Mechanism" افتاده است، در حالي كه حتا كشوري مانند بوتان و مصر هم توانسته‌اند عملاً وارد اين بازار پرسود شده و مشترياني براي خود دست و پا كنند!
    البته سخنان پاياني سفير هوشمند آلمان، شايد مرحمي باشد بر اين عقب‌ماندگي خجالت‌بار (كه در مواجهه با آن، رئيس جلسه فقط توانست بگويد – آن هم به نحوي كه شركت‌كنندگان بيگانه‌ي حاضر در نشست بيش از اين به خنده نيافتند – شرح اين هجران و اين خون جگر، اين زمان بگذار تا وقت دگر!) وي كه نشان داد با مهارت مي‌تواند به زبان فارسي صحبت كند، با زبان سليس انگليسي گفت: «اگر فقط بتوانيد بهره‌برداري از انرژي را بهينه كرده و در مصرف آن حقيقتاً صرفه‌جويي كنيد و اگر بتوانيد قيمت انرژي را در ايران واقعي نماييد، شايد ديگر نيازي به اجراي "CDM" نباشد و بهانه‌اي براي افسوس خوردن باقي نماند!
    آري، آقاي هونسوويتز راست مي‌گويد! فقط كافي است بدانيم:  به گفته‌ي مسئول سابق بهينه‌سازي كارمايه (انرژي) در كشور: ارزش افزوده‌اي كه ما با مصرف 15 ميليارد‌ دلار كارمايه‌ي فسيلي در سال توليد مي‌كنيم، با 8 ميليارد دلار هم مي‌توان توليد كرد، به شرط آنكه پاره‌اي از اصول ساده‌ي بهينه‌سازي مصرف را رعايت كنيم (همشهري، ش 2535، ص 10)؛ درحالي كه متأسفانه برشدتِ كارمايه‌ي مصرف‌شده، به رغمِ كاهش 90 درصدي ميانگين رشد جهاني آن، به طور متوسط، سالي 8/5 درصد نيز افزوده‌ايم (همشهري، ش 2090، ص 7)! به واقع، در حالی که رشد مصرف کارمايه در شرايط امروز جهان سالانه از يک تا دو درصد تجاوز نمی کند، در ايران به پنج تا هشت درصد رسيده است. يعنی: رشد مصرف کارمايه در ايران بيش از 5 برابر متوسط رشد مصرف در جهان است. چرا که ايران با داشتن حدود يک درصد از جمعيت جهان، حدود 9 درصد از فرآورده هاي نفتي دنيا را مصرف مي کند. چنين است كه از نظر بازده بوم شناختي (دو متغير تشكيل دهنده‌ي اين شاخص به ترتيب كل كارمايه‌ي مصرف شده نسبت به واحد GDP و ميزان توليد كارمايه‌ي تجديدپذير به عنوان درصدي از كل كارمايه‌ي مصرفي را نشان مي دهد)، ايران در بين 142 كشور مورد ارزيابي، رتبه اي بهتر از 122 كسب نكرده است.
    كلام آخر را از زبان خانم دكتر نسترن رحيمي مي‌گويم و اميدوارم كه آرزويش تحقق يابد: «بياييم بكوشيم تا جهاني سبز و متمدّن را براي تمامي مخلوقات به ميراث بگذاريم.»

   در حاشيه:
  - لقبي كه آقاي فاكيني گومز، سفير خوش‌تيپ برزيل به كشورش داد، جالب بود؛ وي خود را نماينده‌ي كشوري خواند كه يك ابرقدرت اكولوژيك محسوب مي‌شود!

  - از حجت‌الاسلام سادات موسوي پرسيدم: آيا اماراتي‌ها پاسخي به اعتراض‌هاي شما نسبت به ساخت جزاير متعدد مصنوعي در خليج فارس دادند، پاسخ: نه! آيا پيگيري كرده‌ايد؟ پاسخ: فرصت نكرده‌ام! پرسشي ديگر: نظر شما در مورد آبگيري سد سيوند چيست؟ پاسخ: هنوز نظري ندارم! چون فرصت نكرده‌ام در مورد آن بررسي كنم!! چرا با نمايندگان تشكل‌هاي مردمي كه در برابر ساختمان مجلس جمع شده بودند، ملاقات نكرديد؟ اتفاقاً آن روز در مجلس بودم، ولي خبردار نشدم!! پرسش آخر: چرا فراكسيون محيط زيست فعال نيست؟ پاسخ: چون به آن اهميت نمي‌دهند!!
  - آقاي جارياني به درستي در انتهاي نشست از عدم اعتناي جدي به استعداد رويشگاه‌هاي جنگلي و مرتعي كشور در ترسيب كربن انتقاد كرده و گفتند: چرا به اين بخش توجه نشده است؟ آقاي سلطانيه هم گفتند: مشكلي نيست! طرح بدهيد، توجه مي‌كنيم!!
  - از دكتر اسدي، دبير همايش پرسيدم، چرا مشاركت وزارت نفت در اين نشست ضعيف بود؟ پاسخ ايشان جالب بود! گفتند: نماينده‌ي وزارت نفت در اين پروتكل، آقاي نژادحسينيان بودند كه متأسفانه دقيقاً امروز حكم بازنشستگي‌شان را دادند دستشان! گفتم: خُب همايش را ديروز برگزار مي‌كرديد!!

   در همين ارتباط :
- گزارش همايش در آينده نو

      پيوست :
    - ايران در پنج سال اخير از بيشترين رشد علمي برخوردار بوده‌است!
   - سازمان خواروبار و كشاورزي سازمان ملل اعلام كرد كه دامداري‌ها بيشتر از بخش حمل و نقل گازهاي گلخانه‌اي توليد مي‌كنند و مسوول ‪ ۱۸‬درصد از افزايش دماي زمين هستند.