مهار بيابان‌زايي

  يکی از نکات جالب توجّه که در مرور تاريخ ايران به آن برمی‌خوريم، متغير بودنِ تقريباً پيوسته‌ي مرزهای سياسی اين کشور از ديرباز تاکنون بوده است؛ کشوری که در حدفاصلِ ديرپاترين قارّه‌های جهان (آسيا، اروپا و آفريقا) قرار گرفته و بدين لحاظ از موقعيتی ممتاز برخوردار است؛ موقعيتی که اغلب منجر به بروز نزاع‌هايي خونين و تخاصم‌هاي منطقه‌ای متعدد شده است؛ به نحوي که از قرن هشتم پيش از ميلاد، يعني زمان حكومت مادها به عنوان نخستين سلسله‌ي آريايي تا حدود يك سده‌ي پيش همواره محدوده‌ي اين کشور دستخوش تغيیر، آن هم عموماً با شيبی کاهنده بوده است؛ تغييری که بخش عمده‌ای از آن را بايد ناشی از تحمّل دست‌کم 250 تجاوز از سوی بيگانگان به خاک اين کشور دانست.
    به ديگر سخن، نمي‌توان و نبايد از كشوري كه در طول 2500 سال گذشته، به طور متوسط هر صد سال يك جنگ بزرگ و خونين را تحمّل كرده، انتظار داشت كه نوع نگاه و انديشه‌ي آينده‌نگري در آن همچون، ممالكي باشد كه حتا در سخت‌ترين دوره‌هاي همه‌گير جنگ و خون‌ريزي در جهان، مردمان‌شان در صلح و امنيت نسبي به سر ‌برده و كمترين حجم از تاريخ آن كشورها به ذكر مصيبت‌هاي بازماندگان زخم‌خورده‌ي جنگ اختصاص دارد. 
    چنين است كه به نظر مي‌رسد اين تجاوزات و لشکرکشي‌هاي پيوسته – كه شوربختانه در بسياري از موارد با شكست حكومت مركزي و جدا شدن پاره‌اي ديگر از سرزمين ايران تؤام بوده است - نه‌تنها اشتغال فكري دايمي براي رهبران ايران ايجاد كرده، بلكه ضعف اغلب حکومت‌های مرکزی را نيز درنهايت در پی داشته و از آنها مجال پرداختن به گرایه‌های اصلي زيستی و انديشيدن به اجراي برنامه‌هاي درازمدّت توسعه را گرفته است و در عوض، به پندارينه‌ي بازدارنده‌ي «توهم توطئه» در سياست خارجي كشور، جايگاه و مقامي شامخ بخشيده است؛ رخدادی که شايد يکی از پيامدهای ناميمون آن، عدم توجه بايسته به منابع طبيعي كشور و در نتيجه از دست رفتن حدود 70 تا 80 ميليون هکتار جنگل در طول 2 هزار سال گذشته باشد. به نحوي كه ايران امروز، با وسعت 1648195 كيلومتر مربع (بر پايه‌ي اعلام مركز آمار ايران)، 9/3 درصدِ قاره‌ي آسيا و نزديك به 3/1 درصدِ خشكي‌هاي جهان را دربرگرفته و در شمار كشورهايي رده‌بندي مي‌شود که کمتر از 10 درصد از خاک آنها را جنگل در بر گرفته است؛ كشورهايي كه اصطلاحاً با عنوان کشورهای با پوشش کم جنگل يا - Low Forest Cover Countries - LFCC_S - نام برده مي‌شوند.
   با اين وجود و به رغم همه‌ي فرصت‌سوزي‌هاي گذشته، آيا مي‌دانيد كه هنوز حدود سه چهارم كشورهاي جهان، كمتر از ايران جنگل داشته و تنها جنگل‌های 43 کشور، از ما بيشتر است؟ آن هم كشوري كه در منطقه‌اي قرار گرفته كه متجاوز از 7/89 درصد از خاكش در قلمرو سرزمين‌هاي خشك (Dry Lands) قرار دارد. آيا قدر اين مزيت را مي‌دانيم؟!

ادامه دارد ...