دستاوردها و تجربیات ایران در مهار بیابان زایی (14)
مهمترين گراية گروه نخست (شناسايی منابع پاية آب و اراضی)، فراهم کردنِ بستری مناسب برای شناختِ اصلیترين مناطق بحرانی کشور و مهمترين عوامل کاهندة کارايی سرزمين بوده و به همين دليل، اغلب، طرحهايی بنيادی- کاربردی محسوب میشدند که ستادههای حاصل از آنها میتوانست به کمک برنامهريزان کشوری شتافته و درجة موفقيت برنامههای توسعه را افزايش دهد. بدينترتيب، نهتنها از هدررفت سرمايههای ملی ممانعت میشد، بلکه از پسروی و زوال زيستبومهای آسيبپذير و شکنندة کشور نيز کاسته میشد. در اين راستا، میتوان به موارد زير، به عنوان مهمترين دستاورهای گروه موصوف اشاره کرد:
· آشنايي با خواهشهای بومشناختی برخی از گياهان بومی مناطق خشک کشور؛
· كشف بيشينة كارايي مطالعات كشور در تهية نقشة بيابانزايی به روش فائو و يونپ و تعيين كارايي توان اطلاعاتي كشور به تفكيك 9 فرايند معرف بيابانزايي؛
· آگاهی از اين حقيقت که افزايش و كاهش شوري خاك در حوضة مرکزی، اغلب به دليل تبديل اراضي با شوري متوسط به سطوح نمكدار رخ داده است؛
· معرفی 32 پيراسنجة پيكري (مرفومتريك)، آبخيز گرگانرود و تعيين كارايي روشهاي مكانيكي سنجش شيب حوضه نسبت به يكديگر؛
· کشف اين واقعيت که حوضة مركزي ايران طي 17 سال از يك دورة چهل ساله از وضع اقليمي نسبتاً مطلوب برخوردار بوده و 23 سال از سالهاي همين دوره به سمت بيابانيشدن ضعيف و متوسط تمايل خود را نشان داده است؛
· آگاهی از مهمترين عامل اُفت کيفيت منابع آب حوضة آبخيز درياچة نمک؛
· معرفی عوامل مؤثر در پايداری خاکدانهها؛
· کشف اين حقيقت که در دورة 30 سالة مورد بررسی، در بيشتر موارد رژيم آبدهي رودخانههاي حوضة آبخيز مركزي ملايمتر شده است؛
· آگاهی از اين واقعيت که 5/86 درصد از كل مساحت شمال استان خراسان تحت اثر فرايندهای بيابانزايی با شدتهاي مختلف قرار دارد که در اين ميان، تخريب پوشش گياهي با 46 درصد، عمدهترين و فرسايش بادي با 5/0 درصد گستردگي، ضعيفترين نقش را در بروز اين بحران برعهده دارند.
به «مهار بيابانزايي» خوش آمديد؛ تارنمايي كه از 12 فروردین 1384 کلید خورده است و تاکنون جوایز متعدد منطقهای، ملّی و جهانی بدست آورده؛ از جمله: در آبان 1385 و اردیبهشت ماه 1387، عنوان برترین وبلاگ محیط زیستی ایران را بدست آورد؛ در فروردین ماه سال 1389 به عنوان سومین وبلاگ محبوب محیط زیستی جهان در سال 2009 انتخاب شد؛ در دوم اردیبهشت 1392، وبگاه نخست محیط زیستی پایتخت در جشنواره مشکات برای سال 1391 شد و سرانجام در 17 اردیبهشت 1392، برنده عنوان برترین وبلاگ به انتخاب مردم در اجلاس جهانی رسانهها برای سال 2013 شد. محمّد درویش در این محیط مجازی ميكوشد در گام نخست جايگاه محيط زيست را در سبد اولويتهاي راهبردي كشور، به منزلگاهي درخور ارتقاء بخشد؛ و در گام بعدي ثابت كند كه بخش پهناوري از زيستبوم وطن، همان قلمرو برهنه و سوزان ماسههاي بادي و شورابهاي كويري و كلوتهاي سر به فلك كشيده و نبكاهاي استوار عرصههاي بياباني، ميتواند پايدارترين و غنيترين صندوق ذخيرهي ارزي ايرانيان باشد. به شرط آنكه بكوشيم با نفي «بيابانزدايي»، از بيابانيشدن زيستبومهاي تالابي، جنگلي و مرتعي خويش جلوگيري كنيم.