وجود سرزمين‌هایي با ميانگين بارندگی کمتر از 25 تا بيش از 2380 ميليمتر و محدوده‌ي وسيع دمايي آن كه از 35- تا 50+ درجه‌ي سانتيگراد در تغيير است، شاهدي بر اين مدعا است. به عنوان مثال، كوير ناهمتاي لوت به عنوان يکي از خشن‌ترين جلوه‌های سيمای طبيعی در جهان، گواهی است بر سرزمينی در ايران که دارای کمينه‌ای از بارندگی و بيشينه‌ای از گرما است.  
    بيشترين فاصله‌ي دو نقطه در ايران، كشوري كه شكلي شبيه به متوازي‌الاضلاع ناموزون دارد، بين دامنه‌ي آرارات در گوشه‌ي شمال غربي (ارتفاعات بورالان) و دماغه‌ي شبه جزيره‌ي گواتر در منتهااليه جنوب شرقي به مسافت 2250 كيلومتر (130 كيلومتر بيشتر از فاصله‌ي هوايي تهران تا رم) ثبت شده است (کمترين و بيشترين عرض جغرافيايي کشور نيز متعلق به اين دو مکان است). طول قطر ديگر آن هم از خرمشهر در ساحل شمال غربي خليج فارس تا سرخس در شمال شرقي كشور به 1400 كيلومتر مي‌رسد. شرقي‌ترين ناحيه‌ي ايران كوهك در مرز پاكستان و غربي‌ترين آبادي آن بازرگان در مرز تركيه قرار دارد. اختلاف ساعت ميان شرقي‌ترين و غربي‌ترين نقاط مرزي ايران هم قابل توجّه بوده و با پهنايي بيش از 19 درجه‌ي طول جغرافيايي به حدود يكساعت و هيجده دقيقه می‌رسد. در مجموع محيط پيرامون ايران بالغ بر 8731 کيلومتر است که 2700 کيلومتر آن مرز آبی و 6031 کيلومتر ديگر مرز زمينی است.
    بيش از نيمي از کشور پوشيده از مناطق مرتفع و كوه‌هاي بلند است. به طوري كه فلات ايران را با ميانگين ارتفاعي بيش از 1200 متر در شمار يكي از فلات‌هاي بلند آسيا طبقه‌بندی می‌کنند. رشته كوه‌هاي موجود يا مانند البرز در طول صدها كيلومتر چون ديواري كشيده شده و عبور از آن فقط از طريق گردنه‌هاي بلند و گذرگاه‌ها عملي است، يا مانند زاگرس شامل رشته‌هاي مرتفع و موازي با دره‌هاي گود و دامنه‌هاي پرشيب است كه نواحي داخلي ايران را از كناره‌هاي نيلگونِ خليج فارس جدا ‌كرده و تنها از راه دره‌هاي پر پيچ و خم رودها كه در طول صدها هزار سال حفر شده‌اند، مي‌توان از آنها عبور كرد. رشته‌كوه‌هاي ناپيوسته‌ي خراسان هم با دره‌هاي وسيعِ خود، ارتباط کشور را با نواحي شرقي و شمال شرقي شکل داده‌اند. در مقابلِ گستره‌ي كوهستاني قابل توجّه و چكادهاي رفيع آن، پهنه‌هاي كم و بيش وسيع و همواري در داخل يا در حاشيه‌ي فلات ايران وجود دارد که عموماً قطبهای کشاورزی کشور را تشکيل می‌دهند. اين سرزمين‌ها با وسعت و ارتفاع متفاوت در محل كوهپايه‌ها، يا در ميان رشته‌كوه‌ها گسترده شده‌اند؛ جلگه‌هاي ساحلي شمال و جنوب (مانند جلگه‌ي حاصلخيز خوزستان)، دشت لوت و دشت كوير نمونه‌هايي از آنها به شمار مي‌روند.
    يکی از نکات جالب توجّه که در مرور تاريخ ايران به آن برمی‌خوريم، متغير بودنِ تقريباً پيوسته‌ي مرزهای سياسی اين کشور از دير‌باز تاکنون بوده است؛ کشوری که در حدفاصلِ ديرپاترين قارّه‌های جهان (آسيا، اروپا و آفريقا) قرار گرفته و بدين لحاظ از موقعيتی ممتاز برخوردار است؛ موقعيتی که اغلب منجر به بروز نزاع‌هايي خونين و تخاصمات منطقه‌ای متعدد شده است؛ به نحوي که از قرن هشتم پيش از ميلاد، يعني زمان حكومت مادها به عنوان نخستين سلسله‌ي آريايي تا حدود يك سده‌ي پيش همواره محدوده‌ي اين کشور دستخوش تغيیر، آنهم عموماً با شيبی کاهنده بوده؛ تغييری که بخش عمده‌ای از آن ناشی از تحمّل دست‌کم 250 تجاوز از سوی بيگانگان به خاک اين کشور بوده است؛ تجاوزات و لشکرکشي‌هايي که ضعف اغلب حکومت‌های مرکزی را در پی داشته و از آنها مجال پرداختن به گرایه‌های زيستی را گرفته؛ رخدادی که شايد يکی از پيامدهای ناميمون آن از دست رفتن حدود 70 تا 80 ميليون هکتار جنگل در طول 2 هزار سال گذشته باشد.
   به هرحال ايران امروز، با وسعت 1648195 كيلومتر مربع 9/3 درصدِ قاره‌ي آسيا و نزديك به 3/1 درصدِ خشكيهاي جهان را دربرگرفته است (UNEP، 1997).