ناصر خسرو قبادياني (قرن چهارم هجري) در سفرنامة خويش آورده است: «از شوشتر تا اهواز در ساية درختان تناور راه سپرديم و قطرة عرقي بر پيشاني ما ننشست.» اما امروز در محلي به نام ((عبدالخان)) در جادة اصلي انديمشك  –اهواز، سطح جاده‌‌ها به هنگام وزش باد در معرض هجوم ماسه‌هاي روان قرار مي‌گيرد و بسياري از نقاط آن ديار چون حميديه، البرايه، كمبويه، سوسنگرد و دشت آزادگان سرنوشتي مشابه را تجربه مي‌كنند (ملكي، 1367).

            و چنين است، فرجام دشتهاي وسيعي در مناطق كرمان، بلوچستان، فارس، سمنان و … كه در آثار شرق‌شناسان و جهانگردان سرشناس اروپايي و عهد باستان، مانند هردوت، لردكرزن، هولديج و ماركوپولو، به وجود عرصه‌هاي آباد با پوشش گياهي متراكم در آنها اشاره شده است. به عنوان مثال؛ ماركوپولو، جهانگرد ونيزي، در سفرنامة خويش كه 731 سال پيش (1272 ميلادي) نگاشته است، از شهري به نام كامادي[1] نام مي‌برد كه در واقع پايتخت قشلاقي كرمان محسوب مي‌شده، شهري آباد با كاخها و باغهاي وسيع و اقتصادي شكوفا، كه افضل كرمان، هشتصد سال پيش در كتابش از آن شهر با نام ((قمادين)) ياد كرده است و اينك به قول استاد باستاني پاريزي: «در كفن ريگ و لاي خفته است (باستاني پاريزي،1374).» سون هدين، دانشمند سوئدي كه 618 سال پس از ماركوپولو از سبزوار به مشهد سفر كرده است نيز، نمي‌تواند مناظر سرسبزي را كه ماركوپولو توصيف مي‌كند، باور نمايد. وي در كتابش مي‌گويد: «ماركوپولو از شش روز سفر در دره‌هاي زيبا و كوههاي خندان، با مراتع عالي و باغهاي پرميوه و كشتزارهاي غني صحبت مي كند، در حالي كه هم اكنون اين منطقه، يعني شرق سبزوار، بيابان است(هدين، 1910).» البته آن قسمت از گفته‌هاي ماركوپولو كه به توصيف دشواريهاي عبور از كوير مركزي ايران اختصاص دارد و از طبيعت خشن منطقه توأم با آبهاي غيرقابل مصرف آن صحبت مي‌كند، به تمامی، مورد تأييد هدين بوده و او از اين شواهد به درستی نتيجه مي‌گيرد كه وضعيت فيزيكي كوير ايران از گذشته‌هاي دور چنين بوده و منشأ اقليمي دارد (هدين، 1910). اسكولند (1927) و سايكس (1930) نيز، مطالعات هدين را دنبال كرده و در بارة منشأ وجودي كوير بزرگ ايران، نتايج تقريباً مشابهي گرفتند. همچنين براساس اطلاعاتي كه از نقشة بطلميوس در قرن دوم ميلادي، استخراج شده است، نام بيابان كرمان (CARMANIA DESERTA ) در موقعيت كنوني آن (دشت كوير)، درج شده است، حتي موقعيت شهر يزد نيز با نام ايزه‌تيش[2] در جنوب شرق بيابان كرمان، قيد شده است (پوركمال، 1349).


[1] Camadi

[2] Izatiche