معرفي طرح ملّي ارزيابي بيابان‌زايي در آبخيز درياچه‌ي نمك – 1
همان طور كه پيش‌تر قول داده بودم، مي‌كوشم تا آن گروه از علاقه‌مندان جدي‌تر مسايل بيابان‌زايي را با طرح پژوهشي خويش كه سه سال از آغاز آن مي‌گذرد، آشنا سازم؛ طرحي كه در عرصه‌ي 10 ميليون هكتاري حوضه‌ي آبخيز درياچه‌ي نمك قم و در قلمرو 10 استان كشور در حال اجراست و افزون بر 40 نفر از زبده‌ترين كارشناسان و محققين اين حوزه با نگارنده در اجراي سزاوارانه‌ي آن همكاري مي‌كنند.
متعاقب توليد نقشه‌هاي جهاني بيابان‌زايي در سال 1977 كه به سفارش همايش مبارزه با بيابان‌زايي سازمان ملل متحد(UNCOD)، در مقياسي كوچك (000/000/25 : 1) تهيه گرديد، پيشنهاد توليد نقشه‌هايي بزرگ مقياس‌تر مطرح شد؛ نقشه‌هايي كه توانايي نمايش حساسيت اراضي به بيابان‌زايي را به صورتی دقيق‌تر و در سطوحی ملّی و منطقه‌ای دارا باشند. نخستين اقدام در اين راستا، تدوين يك روش موقت براي ارزيابي و تهيه‌ي نقشه‌ي بيابان‌زايي بود. اقدام بعدي، کشف کاستي‌ها و فزونی‌های احتمالی روش با اجرای داوطلبانه‌ي آن در پاره‌ای از کشورهای علاقه‌مند و مبتلابه بود. به همين منظور، از نخستين سال‌هاي دهه‌ي هشتاد ميلادي تاكنون، چندين كشور با موقعيت‌هاي اقليمي متفاوت، از شيلي گرفته تا پاكستان اقدام به اجراي روش مزبور كرده و در گزارش‌هاي نهايي خويش، نقاط قوت و ضعف روش را بازگو كردند. پيشنهاد اجراي روش در سال 1371 به ايران نيز داده شد، ليكن به گمان خلأ اطلاعاتي و نارسايي نرم‌افزاري، استقبال درخوري از آن به عمل نيامد. تا اينكه نگارنده بر مبناي يك طرح مشترك دانشگاهي/ پژوهشي در قالب دانشنامه‌ي كارشناسي ارشد خويش كه نتايج آن را در سال 1378 منتشر كرد، بدين نتيجه رسيد كه سامانه‌ي اطلاعاتي كشور به طور بالقوه استعداد اجراي روش مزبور را در سطح 3/59 درصد داراست. بی‌گمان، سزاوارترين پژواک چنين دستاوردی، اجراي ميداني روش در يكي از حوضه‌هاي آبخيز اصلي كشور است؛ رسالتي كه این طرح ملی، حصول به آن را براي خود برگزيده و كوشيده است تا در سطحی نزديك به 10 ميليون هكتار از شمال و غرب حوضه‌ي مركزي كشور، موسوم به حوضه‌ي آبخيز درياچه‌ي نمک، نقشه‌ي حساسيت اراضي به بيابان‌زايي را تهيه كند؛ تا بدين‌ترتيب با آشكارشدن امتيازات و كاستي‌هاي احتمالي روش، زمينه براي نگارش شيوه‌نامه‌ي اجرايي آن (با لحاظ جديد‌ترين يافته‌های علمی در طول زمان اجرای طرح) به منظور تهيه‌ي نقشه‌ي سراسري حساسيت اراضي به بيابان‌زايي براي كل كشور، در قالب يك طرح ملّي فراهم شود.
به «مهار بيابان‌زايي» خوش آمديد؛ تارنمايي كه از 12 فروردین 1384 کلید خورده است و تاکنون جوایز متعدد منطقه‌ای، ملّی و جهانی بدست آورده؛ از جمله: در آبان 1385 و اردیبهشت ماه 1387، عنوان برترین وبلاگ محیط زیستی ایران را بدست آورد؛ در فروردین ماه سال 1389 به عنوان سومین وبلاگ محبوب محیط زیستی جهان در سال 2009 انتخاب شد؛ در دوم اردیبهشت 1392، وبگاه نخست محیط زیستی پایتخت در جشنواره مشکات برای سال 1391 شد و سرانجام در 17 اردیبهشت 1392، برنده عنوان برترین وبلاگ به انتخاب مردم در اجلاس جهانی رسانهها برای سال 2013 شد. محمّد درویش در این محیط مجازی ميكوشد در گام نخست جايگاه محيط زيست را در سبد اولويتهاي راهبردي كشور، به منزلگاهي درخور ارتقاء بخشد؛ و در گام بعدي ثابت كند كه بخش پهناوري از زيستبوم وطن، همان قلمرو برهنه و سوزان ماسههاي بادي و شورابهاي كويري و كلوتهاي سر به فلك كشيده و نبكاهاي استوار عرصههاي بياباني، ميتواند پايدارترين و غنيترين صندوق ذخيرهي ارزي ايرانيان باشد. به شرط آنكه بكوشيم با نفي «بيابانزدايي»، از بيابانيشدن زيستبومهاي تالابي، جنگلي و مرتعي خويش جلوگيري كنيم.