متجاوز از 2500 سال پيش، دولت هخامنشي، شبكه‌ي پيچيده‌اي از تأسيسات آبياري ايجاد كرده بود كه جلوي طغيان آب رودخانه‌ها را گرفته و در خشكسالي‌ها ذخاير مورد نياز آب را تأمين مي‌كرد. از نوشته‌هاي هردوت چنين برمي‌آيد كه در آن زمان، منابع آب دولتي بوده و حكومت توانسته بود با مهار 20 ميليارد مترمكعبِ آن، حدود 5/1 ميليون هكتار زمين را آبياري كند.
هم اکنون در تخت‌جمشيد، كتيبه‌اي معروف وجود دارد كه بر روي آن جمله‌اي بدين مضمون از كوروش، بنيانگذار سلسله‌ي هخامنشي، درج شده است: «خداوند اين كشور را از دشمن ، از خشكسالي و از دروغ حفظ كند.» دريافتی که نشان می‌دهد نياکانِ ما تا چه اندازه از خطرات خشکسالی آگاه بوده و با هم‌رديف قرار دادنِ آن با دشمن بيگانه، عقوبت‌های آن را از نزديک لمس کرده بودند. حتا مهندسی سازه‌های ساختمانی (طاق‌های ضربی، بادگيرها، آب‌انبارها، يخچال‌های طبيعی و بهره‌گيری از ويژگي‌های گرمايشی و روشنايي جهات جغرافيايی) و مواد به کار رفته در آنها جملگی حکايت از آن دارند که پدران ما، بيشترين تلاش خويش را برای همسازی با طبيعت گرم و خشکِ زيست‌بوم‌های مرکزی و شرقی کشور به کار بسته بودند.

در اين تصوير – كه ارديبهشت ماه سال جاري به ثبت رسيده است - مي‌توانيد نمونه‌اي از اين يخچال‌ها يا يخدان‌هاي سنتي را در بيارجمند مشاهده كنيد.