شاخصهای بیابان زایی (15)
-3- معرفی شاخصها:
جدول شمارة 2، مجموعة شاخه (35 عدد) و پاره‌اي از زير شاخه‌هاي شاخصهای لازم برای ارزيابی جريان بيابانزايي در ايران را معرفی کرده و در معرض ديد و قضاوت اهل فن قرار داده است.
معرفی شاخص های بيابانزايی در ايران
جدول 2
|
شمارة معيار |
شاخص |
ملاحظات |
|
معيار شمارة 1 (اُفت کيفيت زندگی) |
جمعيت |
گروه‌هاي قومي، اقليتها، دسته‌بنديهاي مربوط به سن، جنسيت و طبقات اجتماعی. |
|
مهاجرت |
درون و برون کشوری به تفکيک انگيزههای اقتصادی، اجتماعی، زيستمحيطی و تحصيلی. | |
|
شاخصهای توسعة انسانی و رفاه اجتماعی |
اميد به زندگی، سواد، امنيت، اشتغال، فقر، استقلال فردي و جمعي، احساس تعلق به جمع، مشاركت در فعاليتهاي فرهنگي، جنبه‌هاي مثبت و منفي در آزادي‌هاي سياسي، مدني و حقوقي بشر، کيفيت دانش بومی و قابليت به روز شدنِ آن، ساختار قدرت، تشکيلات محلی، جلوه‌هاي خشونت، نژادپرستي و تبعيض، قاچاق اجناس عتيقه، شمارگان کتاب و نشريات، پايبندی به ضوابط تنظيم خانواده، تعداد تختهاي بيمارستاني، پزشكان، پرستاران، آموزگاران، سربازان و هنرمندان به نسبت هر هزارنفر و ... | |
|
هنجارهای روانی |
افسردگی، بهداشت محيط، طلاق، روابط فاميلی، بزهکاری، کشمکشها، عصيانگريها و نزاعهای فردی، مشارکتپذيری، گرايشهای مذهبی و ... | |
|
امنيت غذايی |
مصرف سرانه، توليد در واحد سطح، کيفيت سبد غذايی و ... | |
|
معيار شمارة2 (زوال تنوّع زيستی) |
شمار و پراکنش گونههای گياهی و جانوری |
|
|
آسيبپذيری زيستگاه |
از بين رفتن، تجزيه يا فروپاشي زيستگاه و جايگزيني آن با مناطق تخريب شده به همراه اثرات حاشيه‌اي، جمعيتي و ژنتيكي نسبتاً پايدار، پراكنش گونه‌هاي غيربومي، شيوع بيماريها، نوع نظام غالب معيشتی، مصرف سموم و آفتکشها، وضعيت تالابها، تنوع گونههای گياهی و جانوری در حال انقراض، چرای مازاد و آلودگی سرزمين. | |
|
معيار شمارة3 (اُفت اندوختههای آبی) |
اُفت سطح آبخوانها |
نشست زمين |
|
تبخير و تعرق |
درجة حرارت | |
|
ضريب هرزآب و نفوذ |
| |
|
فواصل بين دورههای خشکسالی |
| |
|
ضرايب کيفی آب |
EC, pH, SAR و ... | |
|
ميزان پسابها |
پسابهای شهری، روستايی، کشاورزی و صنعتی. |
به «مهار بيابانزايي» خوش آمديد؛ تارنمايي كه از 12 فروردین 1384 کلید خورده است و تاکنون جوایز متعدد منطقهای، ملّی و جهانی بدست آورده؛ از جمله: در آبان 1385 و اردیبهشت ماه 1387، عنوان برترین وبلاگ محیط زیستی ایران را بدست آورد؛ در فروردین ماه سال 1389 به عنوان سومین وبلاگ محبوب محیط زیستی جهان در سال 2009 انتخاب شد؛ در دوم اردیبهشت 1392، وبگاه نخست محیط زیستی پایتخت در جشنواره مشکات برای سال 1391 شد و سرانجام در 17 اردیبهشت 1392، برنده عنوان برترین وبلاگ به انتخاب مردم در اجلاس جهانی رسانهها برای سال 2013 شد. محمّد درویش در این محیط مجازی ميكوشد در گام نخست جايگاه محيط زيست را در سبد اولويتهاي راهبردي كشور، به منزلگاهي درخور ارتقاء بخشد؛ و در گام بعدي ثابت كند كه بخش پهناوري از زيستبوم وطن، همان قلمرو برهنه و سوزان ماسههاي بادي و شورابهاي كويري و كلوتهاي سر به فلك كشيده و نبكاهاي استوار عرصههاي بياباني، ميتواند پايدارترين و غنيترين صندوق ذخيرهي ارزي ايرانيان باشد. به شرط آنكه بكوشيم با نفي «بيابانزدايي»، از بيابانيشدن زيستبومهاي تالابي، جنگلي و مرتعي خويش جلوگيري كنيم.