یکی از دستور جلسه‌های هشتاد و هفتمین نشست تخصصی دفتر محیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی در نخستین شنبه پاییز (اول مهر 1391)، بررسی مواضع و عملکرد هیأت ایرانی در کنفرانس ریو + 20 بود؛ کنفرانسی که در سال جاری در شهر ریودوژانیرو برزیل و با حضور رهبران و نمایندگان عالی‌رتبه حدود 190 کشور جهان برگزار شد و ایران هم برای نخستین بار در طول 4 دوره برگزاری آن، در سطح رییس جمهور در آن شرکت کرد. از همین رو، از آقای دکتر رضا مکنون، نایب رییس کمیته ملّی توسعه پایدار و عضو هیأت اعزامی به ریو دعوت شده بود تا گزارشی از این کنفرانس معتبر ارایه دهند. به ویژه که ایشان اخیراً در اجلاس تخصصی جنبش عدم تعهد در تهران هم سخنانی با عنوان: «توسعه پایدار: ريو + 20 و جهان آينده» ارایه کرده و پیش‌تر هم برای اعضای فرهنگستان علوم، در همین باره به ایراد سخن پرداخته بودند.

    ایشان در ابتدای سخنان خویش، به نکته‌ای اشاره کردند و البته شاید درست‌ترش آن است که بنویسم: "اشاره نکردند!" که سبب شد تا همانجا به ایشان تذکر دهم و اینک هم نوشتار پیش رو را شکل دهم ...

    دکتر مکنون در بیان تاریخچه‌ی کنفرانس‌های محیط زیستی جهان، با اشاره به نخستین کنفرانس در سال 1972 در استکهلم و سه کنفرانس بعدی در سال‌های 1992 (ریو)، 2002 (ژوهانسبورگ) و 2012 (ریو + 20)، تأکید کردند که ایران در ریو و ژوهانسبورگ در سطح معاون رییس جمهور و در کنفرانس امسال هم در سطح عالی‌ترین مقام اجرایی کشور شرکت کردند و البته در نخستین کنفرانس که در سال 1972 برگزار شد هم اشاره کردند که احتمالاً از ایران نماینده‌ای حضور نداشته است!

    این در حالی است که در آن سال، رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور، آقای اسکندر فیروز نه تنها در کنفرانس شرکت کرده بود، بلکه عنوان مهم و کلیدی نایب رییس کنفرانس را هم برعهده داشت (عنوانی که دیگر هرگز در دوره های بعد به ایران تعلق نگرفت) و افزون بر آن، سخنرانی تأمل‌برانگیزی با عنوان: "بهره‌برداری عقلایی از منابع" در این کنفرانس ارایه کردند؛ همان آموزه‌ای که هشت سال بعد، در سال 1980 و برای نخستین بار در گزارش سالانه سازمان جهانی حفاظت از منابع (IUCN) با عنوان: توسعه پایدار یا Sustainable development از آن استفاده شد و بعدها نخست وزیر نروژ، خانم گرو هارلم بروتلند، به پیشنهاد خاویر پرز دکوئیار (دبیرکل وقت سازمان ملل متحد) آن را پخته کرد و در گزارش مشهورش با عنوان "آینده مشترک ما" در قالب گزارش بروتلند در سال 1987 به عنوان یک سند معتبر جهانی منتشر شد .

    حرفم این است که وقتی خودمان، تاریخ و مفاخر حتا معاصرمان را اینگونه سهل‌انگارانه از یاد می‌بریم؛ دیگر چه انتظاری داریم تا جهانیان به افتخار اندیشه‌های ناب پدر محیط زیست ایران، اسکندر فیروز، کلاه از سربردارند و عشق ناهمتا و نگاه مسئولیت‌شناسانه‌اش به طبیعت ایران را گرامی دارند؟

    یادتان باشد: اسکندر فیروز همان مردی بود که یکسال قبل از کنفرانس استکهلم، کنوانسیون جهانی حفاظت از تالاب‌ها را در سال 1349 در رامسر بنیانگذاری کرد، آن هم در زمانی که بسیاری از کشورهای به اصطلاح پیشرفته غربی، هنوز عملاً ملاحظات محیط زیستی را به سخره می‌گرفتند.

    آنگاه ما در جشن چهلمین سال برگزاری این کنوانسیون و کنفرانس معتبر در رامسر که سال گذشته در سالن اجلاس سران برگزار کردیم، به جای آن که با دعوت از او، یاد و حرمتش را گرامی داریم، ترجیح دادیم از یک خارجی بازمانده از کنفرانس 1971 رامسر بخواهیم تا خاطراتش را از آن زمان برای حاضران نقل کند! چرا؟

    باور کنید: بزرگش نخوانند اهل خرد که با چنین سلوکی، حرمت بزرگان قومش را نادیده بیانگارد.

    همین و تمام.


درج نظر