ترديدي وجود ندارد كه در دوره‌ي كنوني كه آن را سزاوارانه «دوره‌ي مديريت برنامه‌ريزي در عصر دانش، فضاي مجازي و دنياي سايبر[1]» لقب داده‌اند، بين توسعه‌ي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشورها با نيروي انساني متخصص و متعهد رابطه‌اي مستقيم موجود خواهد بود؛ حقيقتي كه در بسياري از كتاب‌ها، مقالات و جستارهاي دانشگاهي مورد تأكيد قرار گرفته و از ابعاد گوناگون مطالعه شده است. در عصر مديريت دانش[2]، مؤلفه‌هايي نظير شناخت مسايل و مشكلات جديد، شناسايي قابليت‌ها و كاستي‌هاي موجود در زمينه‌هاي گوناگون، امكان سياست‌گذاري در امر پژوهش و تعيين اولويت­هاي پژوهشي، امكان برنامه‌ريزي و پايش فعاليت­هاي پژوهشي، شناسايي نيروهاي متخصص و برنامه‌ريزي براي به كارگيري آنان، اعتلاي سطح پژوهشي با افزايش استفاده از نتايج آنها، افزايش بهره‌وري در نظام‌هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي با استفاده از نتايج پژوهش­هاي انجام شده و پيش‌گيري از دوباره‌كاري‌ها، كاهش فاصله‌ي زماني بين توليد و استفاده از اطلاعات و جلوگيري از كهنه شدن آنها، كاهش هزينه و زمان دسترسي به اطلاعات، امكان دسترسي به كليه‌ي گزينه‌هاي موجود در برنامه‌ريزي، تصميم‌گيري و حل مسايل، توازن و تنظيم فعاليت‌ها در فرآيند توسعه‌ي ملي و منطقه‌اي، امكان دسترسي به اطلاعات مرتبط و نامرتبط با برنامه‌هاي توسعه، امكان پيش‌گيري از واردات بي‌رويه و بدون كاربردِ اطلاعات از خارج، صادرات اطلاعات به خارج از كشور و سرانجام توسعه‌ي مرزهاي دانش از اهميتي دوچندان برخوردار بوده و در تضمين امنيت ملّي و ايجاد كشوري مقتدر و مستقل نقشي انكارناشدني برعهده خواهد داشت؛ دورنمايي كه تحقق آن در گرو توليد، گردآوري، سازماندهي، ذخيره و اشاعه‌ي اطلاعات با امكان بازيابي مناسب و درك درست چالش‌هاي مديريتي قرن بيست ‌و يكم است. راست اين است كه در سده‌ي پيش رو، جستارهايي نظير راهبردهاي رقابتي، رهبري، خلاقيت و نوآوري، كار گروهي و فناوري كه تا امروز از اهميتي ترديد‌ناپذير برخوردار بودند، ديگر كارايي چنداني نخواهند داشت و جاي خويش را به گرايه‌هايي مانند: «نهاد مديريت‌شده»، «بهره‌وري كاركنان علمي[3]»، «سازماندهي اطلاعات» و «نحوه‌ي مديريت بر خود» خواهند داد[4].


3 سايبر پيشوندي است براي توصيف يك شخص، يك شي يا يك ايده كه مربوط به دنياي رايانه و اطلاعات باشد. اين واژه از لغت يوناني Kybernetes به معني سكاندار يا راهنما مشتق شده است و نخستين بار با عنوان سايبرنتيك توسط رياضيداني به نام نوربرت وينر به كار برده شد. تاكنون بيش از ده‌ها تركيب متفاوت از اين واژه ساخته شده است؛ دنيا يا فضاي سايبر(Cyberspace)، يكي از آن تركيبهاست كه به مجموعه‌اي از ارتباطات دروني انسانها از طريق رايانه و مسايل مخابراتي بدون در نظر گرفتن جغرافياي فيزيكي اطلاق مي‌شود. اين واژه نخستين بار توسط ويليام گيبسون در داستان علمي تخيلي Neuromoncer به سال 1984 به كار برده شد. يك سامانه‌ي باز و فعال (On Line) نمونه‌اي از فضاي سايبر است كه افراد واقع در آن مي‌توانند از طريق پست الكترونيك (E-mail) با يكديگر ارتباط برقرار كنند. نكتة درخور توجه آن است كه برخلاف فضاي واقعي، در فضاي سايبر نياز به جابجايي‌هاي فيزيكي نيست و كليه‌ي اعمال فقط از طريق فشردن كليدها يا حركت موشواره (ماوس) صورت مي‌گيرد.

[2] Knowledge Management

[3] 9 سال پس از انتشار مصاحبه‌ي دراكر با مجله‌ي تايم، وي در واپسين كتابش چنين مي‌نويسد: «بهره‌وري كارگر علمي، بزرگترين چالش مديريتي قرن بيست و يكم است. افزايش بهره‌وري كارگر علمي در كشورهاي توسعه‌يافته، رمز و ضرورت بقاء آنهاست. كشورهاي توسعه‌يافته، به هيچ طريق ديگري نمي‌توانند به حفظ كيان خود اميدوار باشند، چه رسد به حفظ رهبري و حفظ سطح زندگي‌شان ... و ما امروز در مورد اين مسأله همان قدر مي‌دانيم كه يكصد‌سال پيش در مورد بهره‌وري كارگران يدي مي‌دانستيم.» 

[4] دراكر، پيتر اف. 1999: چالش‌هاي مديريت در سده‌ي 21 (برگردان محمود طلوع، 1378). تهران. مؤسسه خدمات فرهنگي رسا (چاپ سوم: 1382)، 237 صفحه.