آلودگی هوای پنج کلان شهر ایران ؛ پرونده ای که هنوز روی میز مانده است!
به دنبال انتشار مجموعه گزارشهایی از نشست نخبگان و فعالان محیط زیست با شهردار تهران، نامه زیر را از سوی استاد کامبیز بهرام سلطانی دریافت کردم:
جناب مهندس درويش عزيز ، با سلام
مطلبي كه به پيوست تقديم مي شود ، خلاصه گزارشي است كه در نيمه دوم دهه
هفتاد تهيه كرده بودم . زماني كه گزارش نشست شهرداري را در وبلاگ شما ديدم ،
بي اختيار به ياد اين گزارش قديمي افتادم . فكر مي كنم ضروري باشد كه به
آقايان مسئولين و نيز مهمانان محترم آنان ياد آوري شود كه ، وعده و وعيد
هايي كه مي دهند و طرح ها و پروژه هايي را كه مطرح مي كنند ، تا زماني كه
در ذهن خودشان است و در جايي به ثبت نرسيده ، مشكلي هم ايجاد نمي كند . ولي
زماني كه اين گفته ها در جايي و مكاني مكتوب شد و به ثبت رسيد ، هرچقدر هم
كه ديوار حاشا بلند باشد ، امكان انكار آن وجود ندارد . ضمن اينكه – حداقل
تا جایی که در تصاوير قابل شناسايي بود – برخي از اين نخبگان ، اصولا" نه
متخصص محيط زيست ، كه متخصص جلسه هستند . البته جاي ايراد نيست ، شهردار
تهران هم گاه و بي گاه نياز به استراحت دارد و مايل است در دفتر خود بنشيند
و با دوستان گپ و گفتگويي داشته باشد . ولي لطفا" اين همه را به پاي "
تهران نشينان " حساب نكنند .
اگر خلاصه گزارش پيوست مورد قبول قرار گرفت ، استدعا دارم در صورت امكان ،
منابع آن را نيز ذكر فرماييد . زيرا بيشتر منابع از روزنامه هاي داخلي بوده
و نشان دهنده وعده هايي مي باشد كه داده شده و ولي هرگز به آنها عمل نشده
است .
ارادتمند ، كامبيز بهرام سلطاني
اینک توجه خوانندگان عزیز مهار بیابانزایی را به گزارش مهم جلب میکنم:
بررسي آلودگي هواي پنج شهر بزرگ كشور
1 - پيشينه مطالعات آلودگي هوا در ايران
از بررسي منابع موجود چنين به نظر مي رسد كه نخستين حركت در جهت طرح مقوله
آلودگي هوا در ايران توسط دانشگاه تهران و از طريق برگزاري سمينار بررسي
آلودگي هواي تهران كه در روز 15 آذرماه 1345 افتتاح گرديد، صورت گرفته باشد
(بيست و سومين سالنامه دنيا ، ص ص 18 - 16 ). با اين وصف مي توان به خوبي
تصور نمود كه فكر برگزاري يك چنين سميناري يكشبه به ذهن بانيان آن نمي رسد.
قاعدتا" وضعيت آلودگي هواي تهران به جايي رسيده بوده است كه ، به عنوان
گام نخست برگزاري چنين همايشي را قابل توجيه مي ساخته است .
در مرحله
بعدي مي توان به سمپوزيوم آلودگي هوا كه در اسفند ماه 1350 توسط انجمن نفت
ايران برگزار گرديد، اشاره نمود . بعدها مجموعه مقالات سمپوزيوم مذكور
انتشار يافت كه هنوز در زمره با ارزش ترين اسناد علمي منتشر شده در ايران
درباره آلودگي هوا به حساب مي آيد. در اين سمپوزيوم تقريبا" درباره كليه
زمينه هاي مهم آلودگي هوا بحث شد وموضوع هاي مطرح شده و محتواي مقالات نشان
دهنده سطح بسيار بالاي دانش فني تئوريك در آن دوران مي باشد.
تا جایی
که اطلاعات موجود نشان مي دهند، مطالعات كمي در زمينه كيفيت هواي تهران نيز
بايد از اوايل دهه پنجاه خورشيدي آغاز گرديده باشد . در اين خصوص اداره كل
بهداشت محيط استان تهران داراي سابقه اي نسبتا" طولانيست . آمارتوليد شده
توسط نهاد مذكور حاكي از آنست كه حد اقل از سال 1352 به سنجش ذرات معلق ،
دي اكسيد گوگرد، ذرات سياه كننده و سرب موجود در هواي تهران پرداخته است .
در
طول همين دهه نهادهاي ديگري نيز - همچون سازمان انرژي اتمي ، سازمان
هواشناسي كشور - به نحوي از انحا به بررسي هاي كمي و كيفي آلودگي هوا در
شهر تهران مبادرت ورزيدن (نشريه محيط شناسي ، مركز هماهنگي مطالعات محيط
زيست دانشگاه تهران ، شماره هاي 1تا 10).
علاوه براين بايد ياد آور شد
كه ، سازمان حفاظت محيط زيست نيز در اوايل همين دهه پا به عرصه وجود نهاد و
از اين طريق ، موضوع آلودگي هوا به عنوان يكي از زمينه هاي كلاسيك محيط
زيست ، مورد توجه اين نهاد نوپا نيز قرار گرفت . در حقيقت همزمان با تشكيل
سازمان حفاظت محيط زيست ، مقوله آلوگي هوا نيز به عنوان يكي از زير فصل هاي
محيط زيست وارد نظام برنامه ريزي كشور گرديد.