ماجرای عقاب‌ها را که یادتان هست؟ اشاره کردم که اخیراً دانشمندان متوجه شده‌اند که آمریکایی‌ها شاید لازم باشد تا بهای گزافی برای پایداری دوباره‌ی عقاب سرسپید به عنوان نماد ایالات متحده‌ی آمریکا بپردازند.
    در همین باره، مقاله‌ی ارزشمندی در مجله‌ی اشپیگل منتشر شده است که اینک یکی از هموطنان فرزانه و طبیعت‌دوست، زحمت برگردان فارسی آن مقاله را متحمل شده و حاصل کار را برایم ارسال داشته‌اند. ضمن سپاس مجدد از این دوست نادیده و فرهمند که پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگی – تاریخی و صنعتی را هم مدیریت می‌کنند، توجه شما را به اصل آن یادداشت جلب می‌کنم؛ یادداشتی که می‌تواند برای ما که اینک درگیر تجربه‌ی مشابهی  برای بازگرداندن ببر مازندران یا شیر ارژن به موطن اصلی‌شان هستیم، بسیار درخورتوجه و مفید باشد. به ویژه که امروز، نخستین روز خرداد برابر با 22 ماه می هم هست؛ روزی که برای دهمین سال پیاپی، مردمان زمین آیین های نکوداشت روز جهانی گونه گونی زیستی را - آن هم در سال جهانی این مناسبت - گرامی می دارند.

عقاب سر سپید ، نشان آمریکا

    زمانی این نگرانی وجود داشت که نسل این پرندگان در حال نابودی است و باید کاری کرد. امروز عقاب سرسپید آمریکا خود در حال نابود کردن دیگر حیوانات است و خطر آن وجود دارد که به نابودی اکوسیستمی دست یازد که جبران و یا نجات آن به همین سادگی هم نباشد و سرانجام دامن خودش را هم بگیرد.
    این عقاب که از ارزش سمبلیک و والایی نزد آمریکایی‌ها برخوردار است، بر اثر دخالت‌هایی که انسان در محیط زیست و عرصه‌ی زیستگاهی‌اش انجام داد، در حال نابودی بود. بیولوژیست‌ها و طرفداران حفظ محیط زیست و حیوانات وحشی راه چاره را در پرورش جوجه‌های این عقاب و بزرگ کردن و رها نمودن ایشان پس از رشد در مناطق دیگر مانند منطقه‌ای در کالیفرنیا  یافتند، غافل از این که نقل و انتقالات بی‌ملاحظه  حیوانات و گونه‌های جانوری  را طبیعت  به همین سادگی برنمی‌تابد. مثلی است معروف که می‌گوید : آمدند زیر ابرویش را بردارند، زدند و چشمش را نیز کور کردند.
    آقای ست نیو سام و همکارانش از دانشگاه لرمی Laramie  سومین شهر بزرگ استان  وایومینگ در مجله Proceedings of National Academy of Sciences  گزارش می‌دهند که اینگونه عقاب در رهگذر هزاران سال بارها منابع غذایی خویش را تغییر داده و با محیط اطراف خویش مطابقت داده است تا بتواند به بقای خویش ادامه دهد.
    استخوان‌های یافت شده از بیست هزار سال پیش این عقاب و انجام آنالیز ایزوتوپی بر روی آنها ثابت کردند که برای مدت زیادی غذای عمده این عقاب، پرندگاه دریایی بودند که شکار می‌کرد. شیوه اثبات به این صورت بود که پس از آنالیز استخوان‌ها و پرهای باقیمانده  از عقاب‌ها از بیست هزار سال پیش تا به امروز و مقایسه تراکم بازمانده‌های کربن، سولفات‌ها و ناتریوم موجود در آنها باهم، موضوعی مشخص گشت و آن این که در بدن حیوانات دریایی تراکم موادی مانند ناتریوم و کربن بیشتر است تا حیوانات خشکی. پس زمانی که در بازمانده استخوان‌ها و پرهای عقاب‌ها در یک محدوده زمانی مشخص، کربن و ناتریوم بیشتری یافت می‌شد، پژوهشگران پی میبردند که نوع تغذیه عقاب‌ها بیشتر از حیوانات دریایی بوده یا حیواناتی مانند پرندگان دریایی که خود ماهی شکار می‌کنند. خلاف آن زمانی است که کربن و ناتریوم باقیمانده در پر و استخوان باقیمانده از عقاب‌ها درصد کمتری را نشان می‌داد، رخدادی که نشان می‌داد: این پرندگان بودند که از حیوانات ساکن خشکی عمدتاً تغذیه می‌کردند.
با زیاد شدن جمعیت انسان و پراکنده شدن آنها در قاره آمریکا که منجر به رانده شدن عقاب‌ها از محیط زیست‌شان شد، غذای عمده رانده‌شدگان را بازمانده مردارها و لاشه های حیوانات دیگر تشکیل می‌داد و این عقاب به نوعی لاشخور شده بود. موج جدید انسان‌ها که به آمریکای شمالی آمدند، گوسپند و دیگر حیوانات اهلی شده را به همراه خود آوردند و تعداد این حیوانات به زودی افزایش یافت و بدین‌گونه عقاب سرسپید دوباره از حالت مردارخواری خویش به حالت شکارچی بازگشت و در کنار لاشه حیوانات دیگر از گوسپندان نیز تغذیه می‌کرد و به نحوی این کار را با علاقه انجام می‌داد که انسان‌ها در پی کشتنش برآمدند. تا آنجا که در نیمه‌ی قرن بیستم، نسل این پرنده بر اثر زیاده روی در شکارش داشت منقرض می‌شد.

    به خاطر همین نیز با پرورش جوجه‌های این عقاب و رهاسازی آنها در منطقه دیگری، این عقاب که دیگر دسترسی به گوسپند و نظایر آن نداشت در کنار شکار پرندگان دریایی به شکار روباه خاکستری و فک دریایی پرداخت. در این میان تعداد عقاب‌های سرسپید حتا اندکی رو به افزایش گذاشته است.
    روباه خاکستری خود به صورت حیوانی در حالت انقراض در آمده، پرندگان دریایی دیگر به تعداد گذشته در این منطقه وجود ندارند و در درون گوشت فک دریایی مواد زایدی وجود دارد که بر روی این عقاب تاثیر منفی می‌گذارد.
     هم اکنون عقاب سرسپید در افق‌های تازه به پرواز در آمده و در آسمان گشت می‌زند؛ اما ست نیوسام می‌گوید: این می‌تواند یک دوران شادی گذرا باشد؛ زیرا با از بین رفتن شکارهای عقاب‌ها (روباه خاکستری و پرندگان دریایی) خود عقاب‌ها نیز دیر یا زود در معرض خطر نابودی قرار خواهند گرفت و انسان‌ها  همزمان به فکر نجات جان سه گونه مختلف خواهند افتاد.


درج نظر