مهار بيابان‌زايي

    متن پیش رو، حاوی اغلب نکاتی است که شرکت‌کنندگان در همایش خشکسالی بر روی آن اتفاق نظر داشته‌اند:

بیانیه اختتامیه دوّمین همایش ملّي اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
اردیبهشت 1388

     در سالی که بر مبناي سخنان مقام معظم رهبری سال اصلاح الگوی مصرف نام گرفته، دومین همایش ملی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن در شرایطی برگزار شد که اثرات خشکسالی بر عرصه‌های کشاورزی و منابع طبیعی قابل توجه و تامل بوده است. از اين رو، مشارکت، هم‌اندیشی و هم‌افزايي اساتید، پژوهشگران، مروجان، کشاورزان، مدیران اجرايی و ديگر تصميم‌سازان كارشناس در قالب چنین همایش‌هايی دارای اثرات فراوان بوده و سبب تبادل تجربیات و نیز انتقال دستاوردهای پژوهشی به منظور کمک به مدیریت بهینه و کاهش و تعدیل خسارت‌های خشکسالی می‌شود.
    همایش حاضر حاصل تعامل و اشتراك فكري كم‌نظير و مجددانه استانداری اصفهان، سازمان‌ها ، ادارات کل، دانشگاه‌ها و تشکل‌های مردمی بخش کشاورزی استان اصفهان و همکاری علمی دانشگاه‌ها و مؤسسه‌هاي پژوهشي کشور با مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان است.
    در این همایش بیش از 630 فقره مقاله داوری و مورد پذیرش قرار گرفت. محورهاي اصلی مباحث به بررسی عوامل بروز پدیده‌ي خشکسالی، اثرات خشکسالی بر محیط زیست و کشاورزی به لحاظ اقتصادی و اجتماعی اختصاص يافت. اينك شرکت‌کنندگان در همایش ضمن تأکید بر تغییر نگرش و بهینه‌سازی مدیریت پدیده‌ي خشکسالی، در راستاي کاهش و تعدیل اثرات سوء آن بر دريافت‌ها و پيشنهادهاي زير – مبتني بر مديريت غير سازه‌اي - تأكيد مي‌كنند::
1- به لحاظ محدودیت منابع آب که ناشی از شرایط اقلیمی گرم و خشک کشورمان است، توجه به اصلاح الگوی مصرف آب در مصارف شرب و بهداشت، صنعت و کشاورزی بایستی در شمار اولویت اصلی تمام دستگاه‌های دولتی، خصوصی و مردم‌نهاد قرار گیرد.
2- با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی کشورمان و پذیرش این واقعیت که خشکسالی پدیده‌ای اتفاقی و موقتی نیست، بلکه بخشی از شرایط طبیعی این کشور است. پیشنهاد می‌شود طراحی شبکه‌ي پایش و ديده‌باني خشکسالی در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی توسعه یابد تا این شبکه بتواند احتمال وقوع خشکسالی را پیش‌بینی كرده و با برنامه‌ریزی مبتنی بر اصول کارشناسی بتواند گام‌های مؤثر در راستای کاهش خسارت آن بردارد.
3- با توجه به محدودیت استعداد خاک‌های کشور به لحاظ حاصلخیزی از یک طرف و محدودیت اراضی کشاورزی، بایستی از تخریب و تبدیل و تغییر کاربری اراضی کشاورزی بخصوص در حاشیه شهرهای بزرگ به شدت جلوگیری شود.
4-مدیریت حفظ منابع طبيعي به نحوی بایستی سامان يابد که ضمن حفظ تنوع ژنتیکی گونه‌های گیاهی و جانوری و حراست از ميراث طبيعي بوم‌سازگان (اكوسيستم) ‌هاي ارزشمند و منحصر به فرد كشور ، ورود هر نوع آلاینده‌ي شيميايي يا فيزيكي در حد ظرفيت پذيرش سرزمين محدود شود.
5- انجام تمامي طرح‌های صنعتی، شهری، طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، کریدورهای فناوری، شهرک‌های صنعتی و امثالهم پس از انجام مطالعات جامع زیست محیطی و ارزيابي‌هاي مربوطه (EIA) توسط متخصصان ذیربط، انجام پذیرد.
6- تخصیص اختصاص اعتبار کافی به منظور گسترش و توسعه پژوهش‌های مرتبط با خشكی و خشگسالی و اثرات زیست محیطی آن براي کاهش اثرات و تبعات خشگسالی در دستور کار قرار گیرد.
7- حفظ و صیانت از عرصه‌های منابع طبیعی، مدیریت بهره وری از جنگل‌ها بایستی به صورت جدی و همه‌گیر مورد توجه قرار گیرد.
8- در شرایط خشگسالی کاهش سهمیه آب برای بخش صنعت نیز اعمال گردد و تنها به کاهش سهمیه بخش کشاورزی بسنده نگردد. مضاف به اینکه به منظور صرفه جويی بیشتر در مصرف اب بایستی اب پساب صنایع تصفیه و مجددا مورد استفاده قرار گیرد.
9- رويكرد دراز مدت كشور بايد كاهش وابستگي معيشتي به سرزمين و تقويت زيرساخت‌هاي بخش‌هاي خدماتي و صتعتي باشد.
10- فناوري ذخيره‌ي آب در زيرزمين بايد تقويت شده و در شرايط برابر، آبخوانداري بر سدسازي اولويت داشته باشد.
11- سرمايه‌گذاري براي استحصال كارمايه (انرژي)هاي نو (به ويژه نور خورشيد و باد) به منظور كاهش وابستگي به سوخت‌هاي گياهي و فسيلي و تعديل اثرانت ناخوشايند جهان‌گرمايي بايد با جديتي بيشتر در دستور كار دولت قرار گيرد.