همان طور كه می دانید سال 2006 را دبيركل سازمان ملل متحد، سال «بيابان و بيابان‌زايي» نام نهاده است؛ چرا كه بيابان‌زايي مي‌رود تا در اثر نابخردي‌هاي مديريت‌هاي نادان يا كوته‌بين در سراسر گيتي، به بزرگترين مانع تحقق سياست‌هاي توسعه‌ي پايدار در جهان بدل شود. تهديدي كه آشكارا مي‌تواند دورنماي حيات و امنيت زيست را براي نسل‌هاي آينده‌ي بشري به مخاطره اندازد. در حقيقت بيابان‌زايي، فرآيندي است كه پيش از آنكه بتوان از ريشه‌هاي طبيعي آن ياد كرده و با شناسايي آنها، به مهارشان اقدام كرد، بايد در انديشه‌ي شناخت ريشه‌هاي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و سياسي‌اش برآمده و با عزمي برآمده از اراده‌اي معطوف به دانش و قدرت، با هماهنگي بسياري از نهادهاي تصميم‌گيري در حوزه‌هاي سياسي، فرهنگي، اقتصادي، نظامي و محيط‌زيستِ كشور، به مهار يا ريشه‌كني آن مبادرت ورزيد.

 

 

به بياني شفاف‌تر، نمي‌توان فراموش كرد كه اگر قرار است بيابان‌زايي مهار شود؛ بايد نخست بر اين دريافت متعهد شويم كه جهت‌گيري برنامه‌هاي توسعه در هر سرزمين متأثر از توان بوم‌شناختي يا خواهش‌هاي اكولوژيك آن سرزمين باشد نه تحت تأثير نيازهاي انساني يا ديگر ملاحظات سياسي، اقتصادي و اجتماعي.

 

 

اگر درياچه‌ي آرال امروز خود منشأ بزرگ نيستي سرزمين در آسياي ميانه و ماورأ قفقاز شده است، اگر در سيستان، هامون‌ها به بزرگترين منبع توليد رسوب تبديل گشته‌اند؛ اگر در طول دو دهه‌ي گذشته بيش از۱۸۰ هزار هكتار از اراضي مرتعي استان تهران به اراضي بياباني تبديل شده است ... و اگر در مجموع بيش از 5 ميليارد هكتار از سرزمين‌هاي جهان، يعني عرصه‌اي به وسعت 5 برابر كشور پهناور كانادا، از جريان‌هاي بيابان‌زايي آسيب‌ ديده و هم‌اكنون با شتابي معادل 50 ميليون هكتار در سال (5 برابر مساحت استان اصفهان)، بر وسعت سرزمين‌هاي متأثر از بيابان‌زايي در بيش از 110 كشور جهان افزوده مي‌شود؛ بايد براي يكبار هم كه شده و به خاطر فرزندان بي‌گناهمان هم كه شده در ميثاقي فراوطني پيمان ببنديم : «پايداري واقعي هنگامي تحقق مي‌يابد كه نه تنها فردفرد شهروندان ايران‌زمين، كه يكايك آحاد جامعه جهاني،‌ از آمادگي فداي مصلحت فردي در پاي مصلحت جمعي برخوردار باشند».

 

 

به عبارت ديگر، آموزه‌ي كنوني ما بر اين بن‌انديشه استوار است: «فرآيند شوم بيابان‌زايي تنها هنگامي به معناي واقعي "مهارشده" تلقي مي‌شود كه تلاش‌هايي كه در هر جامعه براي پايداري و سعادت آن به عمل مي‌آيد، به گونه‌اي طراحي و پياده نشود كه امكان تحقق زيست پايدار در ديگر جوامع را به خطر افكند».

 

 

به همين مناسبت، نگارنده‌ي اين تارنما، در مجموعه گفتارهايي كه به صورت پيوسته و به دو زبان فارسي و انگليسي بر روي پورتال موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع قرار داده و مي‌دهد، مي‌كوشد تا علاقه‌مندان و دلسوزان محيط زيست را در سراسر جهان با ابعاد گوناگون اين بحران و شيوه‌هاي مهارش آشنا سازد. آشكار است كه آگاه ساختن صاحب اين قلم از نظرات ارزشمند شما مخاطب عزيز، بي‌گمان در افزايش كيفيت نوشتارهاي ارايه شده كه در اين نشانی قابل دسترس است، كمك انكارناپذيري خواهد كرد.

 

 

به اميد مهار واقعي جريان ويرانگر و فرصت‌سوز بيابان‌زايي در ايران و جهان

 

پیوست:

از خبرگزاری ایسنا به دلیل لینک به دستنوشته‌های من، صمیمانه تشکر می‌کنم.