مهار بيابان‌زايي

     در آخرین روزهای ماه جاری همکاران عزیز اصفهانی‌ام در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان  همایشی را تدارک دیده‌اند که گرانیگاه توجه آن «خشکسالی» است؛ همان ویژگی بارز و موروثی ایران زمین. امّا به رغم به دوش کشیدن بیش از 3 هزار سال تجربه در مواجهه با خشکسالی، همچنان خسارت ناشی از این صفت طبیعی در حال افزایشی معنادار و نگران‌کننده در وطن است! چرا؟
    پاسخ به این «چرا» شاید مهمترین دغدغه‌ی برگزار‌کنندگان «دومین همایش ملّی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن» باشد. همایشی که باید به عینی‌سازی مفاهیم و واقعیت‌های زیر کمک کند:

1.    خشکسالی؛ واقعیت سرزمین‌های خشک است نه بلای آن.
2.    آنچه که خشکسالی را به مصیبت بدل می‌سازد، نبود باران نیست؛ نادانی است.
3.    فقر مدیریتی بیشتر از فقر اقلیمی می‌تواند وخامت خشکسالی را افزایش دهد.
4.    برتری دادن به مدیریت ریسک نسبت به مدیریت بحران؛ مهمترین عامل مهارکننده‌ی خشکسالی است.
5.    آنچه که از خطر خشکسالی می‌کاهد، چیدمان توسعه بر اساس خواهش‌های بوم‌شناختی سرزمین است.
6.    خشکسالی تهدیدی است که می‌تواند به فرصت بدل شود، اگر یادمان باشد که ما در سرزمینی خشک زندگی می‌کنیم.
7.    در جهان امروز وجود یا عدم وجود خشکسالی، دلیلی بر ثروتمندبودن یا فقر کشورها‌ی متأثر از آن به شمار نمی‌رود.
8.    برای غلبه بر خشکسالی باید به پیش‌گیری بها داد نه به درمان؛ باید مدیریت غیرسازه‌ای را اولویت داد نه مدیریت سازه‌ای‌ را.
9.    هر چقدر میزان وابستگی معیشتی به سرزمین کاهش یابد، آسیب‌پذیری آن نسبت به رخداد خشکسالی نیز کمتر خواهد شد.
10.    سرزمینی که در آن خشکسالی موروثی است، باید برای مدیریت هر قطره آب خود برنامه داشته باشد.
11.    کشوری که راندمان آبیاری بخش کشاورزی‌اش کمتر از 35 درصد است، نباید از خشکسالی گله‌مند باشد.
12.    تبدیل خشکسالی به «بحران» نشانه‌ی فقر مدیریتی حاکم بر سرزمین است.
13.    حرکت در مسیر استحصال انرژی‌های نو، نشانه‌ی تبدیل «تهدید» خشکسالی به «فرصت» است.
14.    آنچه که تمدن‌ها را در طول تاریخ به زوال کشانده است، خشکسالی نیست؛ بلکه آزمندی و نادانی مردمانی است که بر آن تمدن‌ها حکومت می‌کردند.
15.    برای حکومت بر طبیعت، باید از قوانین آن پیروی کرد.
16.    هر چه خسارت خشکسالی در کشوری بیشتر باشد، نشان‌دهنده‌ی کم‌رنگ‌بودن آموزه‌های آمایش سرزمین است.
17.    مملکتی که کاربری‌هایش بر بنیاد آمایش سرزمین سامان نیافته باشد، خشکسالی برایش کابوسی جان‌فرساست.
18.    خطر مدیرانی که برای درمان خشکسالی چشم به آسمان دارند؛ بیشتر از خشکسالی است.

    سیاهه‌ی نام نهادهای مشارکت‌کننده در این همایش عبارت است از:
ستاد حوادث غیر مترقبه استانداری اصفهان
سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان
مؤسسه تحقیقات خاک و آب
مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور
پایگاه ملی مدیریت خشکسالی کشاورزی کشور
مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان
سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

    آرزوی موفقیت برای برگزارکنندگان این همایش ارزشمند دارم.

درج نظر