مهار بيابان‌زايي

    اگر این روزها گذرتان به سبزکوه در استان چهارمحال بختیاری یا پادنا در استان کهکیلویه و بویراحمد می‌افتد، یادتان باشد تا از رویشگاه‌های زیباترین لاله‌ی شرم‌گین جهان بازدید کنید و در خلسه‌ی آن لحظات ناب تا می‌توانید سبکبالانه شناور باشید و مانید ...

     در این میان، لاله‌های واژگون تنگ زندان – واقع در شمال منطقه‌ی حفاظت شده‌ی سبزکوه - حقیقتاً از اصالت، زیبایی و طراوتی یگانه برخوردارند که هر بیننده‌ای را مبهوت می‌سازند ...

     و امروز دقیقاً یکسال از آخرین ملاقاتم با این آیه‌های ناهمتای مادر طبیعت در قلب تپنده‌ی وطن می‌گذرد ... امید که توفیق دیدار از چنین زندانی و تنفس در هوای بکرش برای همه‌ی خوانندگان عزیز مهار بیابان‌زایی فراهم شود. 

     گفتنی آن که منطقه‌ي حفاظت‌شده‌ي سبزكوه با 63468 هكتار وسعت،  قلمرويي است كم‌نظير كه هر هكتار از خاكش از منظر زيستمندان گياهي و جانوري ساكن در آن به طور متوسط 180 برابر هر هكتار از خاك ايران ارزش دارد. اين در حالي است كه از موقعيت ممتاز استقرار اين منطقه در منتها‌اليه جنوبي پرآب‌ترين استان كشور (چهارمحال بختياري)، يعني قرار گرفتن در سراب راهبردي‌ترين رودخانه‌ي دايمي ايران (كارون) از منظر ملاحظات جغرافياي سياسي (ژئوپليتيك) و وجود چشم‌اندازهاي يگانه‌ي اين ناحيه‌ي پرشيب و كوهستاني صرف‌نظر شده است؛ قلمرويي كه ژرفاي سراب تا پاياب آن نزديك به سه كيلومتر است؛ واقعيتي كه به خودي خود آشكارا مي‌تواند تنوّع اقليمي كم‌نظير اين زيستگاه ارزشمند را نشان دهد. از همين روست كه مي‌توان به صورت همزمان هم انارستان‌هاي مشهور دورك و شاليزارهاي معدن را ديد و هم رويشگاه‌هاي درختاني چون اُرس را كه به سرماي شديد محيط مقاوم هستند.

    در حقیقت می‌توان منطقه حفاظت شده سبزكوه را بخشي از كوهستان زاگرس، واقع در غرب ايران فرض کرد. اين منطقه به طور عمده در محدوده‌ي سياسي شهرستان لردگان، بروجن و اردل در استان چهارمحال و بختياري جاي دارد. مختصات جغرافيايي آن 50 درجه و 48 دقيقه و 5 ثانيه تا 51 درجه و 9 دقيقه و 40 ثانيه طول شرقي و 31 درجه و 36 دقيقه و 25 ثانيه تا 31 درجه و 53 دقيقه و 55 ثانيه عرض شمالي است. مديريت اين منطقه حفاظت شده بر عهده اداره كل حفاظت محيط زيست استان چهار محال و بختياري است و زير نظر اداره حفاظت محيط زيست شهرستان لردگان اداره مي‌شود.

    دست آخر آن که در منطقه‌ي حفاظت‌شده‌ي سبزكوه افزون بر 77 گونه‌ي پرنده (16 درصد از گونه های پرنده‌ي شناخته شده در کشور)، 24 گونه‌ي پستاندار (5 درصد از کل پستاندارانِ شناخته شده در کشور) و 21 گونه‌ي خزنده (12 درصد خزندگان شناخته شده‌ي کشور) در آن حضور دارند (به عنوان مثال می توان به پلنگ، كل و بز، خرس قهوه ای، گربه‌ي وحشي، سنجاب ايراني، عقاب طلايي و كبك که جملگی در شمار مهم ترين گونه های جانوری کشور و منطقه‌ي حفاظت‌شده‌ي سبزكوه محسوب می شوند، اشاره کرد.) ؛ يعنی در گستره ای كمتر از 4 صدم درصد از خاک ايران، به طور متوسط حدود 11 درصد از گونه‌هاي ارزشمند مهره‌دار كشور (بيش از 275 برابر وسعت منطقه نسبت به ميانگين كشوري) مأوا گرفته‌اند. علاوه بر اين در همين عرصه‌ي محدود، افزون بر 272 گونه‌ي گياهي (4/3 درصد از كل گونه‌هاي گياهي كشور) شناسايي شده‌اند كه نشان مي‌دهد، هر هكتار از خاك سبز‌كوه از منظر ارزش‌هاي گياهي، 85 برابر ارزش متوسط هر هكتار خاك ايران را داراست.

      این توصیف زیبای محمّدرضا اسماعیل‌پور لاهیجی نیز بسی خواندنی است:
    «لاله‌هاي شرم‌آگين واژگون شده وقتي نسيم روح‌پرور ارديبهشت ماه جذاب و رؤيايي در اندام نورسته‌شان مي‌پيچد، شادمانه گلبرگ‌هاي خود را حركت مي‌دهند. لاله‌هاي واژگون دشت‌های مصفای استان چهارمحال و بختیاری در یک ماهه‌ی اردیبهشت با تنی به رنگ حریر کوهستان‌های هفت چشمه، زردکوه، زرآب، شاروم، کی نو و چرو را در حومه‌های فارسان، شهرکرد، اردل، بروجن، لردکان و کوهرنگ شاداب و شوق‌انگیز می‌پوشانند، رودخانه زاینده‌رود که بی‌قرار و ملتهب از پهندشت فراخ و گسترده‌ی شمال غربی استان چهارمحال و بختیاری می‌گذرد، وقتی خرداد ماه و پس از آن به اصفهان و حوضه‌ی گاو خونی تن می‌سپارد، از فراق لاله‌های واژگون دلی پرخون دارد.»

درج نظر