مهار بيابان‌زايي

رنگ قرمز بدترین وضعیت و سبز بهترین میزان دریافت ریزشهای آسمانی را نشان می دهد

      همان طور که در نقشه‌های پیش رو ملاحظه می‌فرمایید، در طول 5 ماه گذشته (مهر تا بهمن 1387) چیزی در حدود 20 الی 30 درصد از خاک ایران، بیشتر از میانگین درازمدت 30 ساله از ریزش‌های آسمانی بهره‌مند بوده است که در این میان، اغلب این نواحی در مناطق خشک و بیابانی در مرکز و جنوب شرق کشور (بلوچستان و جازموریان) قرار دارند. به سخنی دیگر، احتمالاً سال 1388 برای حیات گیاهی و جانوری موجود در اغلب بوم‌سازگان‌های بیابانی ایران، سالی خوب و پرنشاط خواهد بود. اما نکته‌ی ناامید‌کننده‌ی این نقشه‌ها آن است که دقیقاً در آن بخش از مناطق کوهستانی کشور که معمولاً بیشترین میزان دریافت نزولات آسمانی – به ویژه برف – را شاهد هستیم، وضعیت به هیچ عنوان رضایت بخش نیست. در این خصوص، وضعیت زاگرس در غرب کشور بسیار نگران‌کننده می‌نماید؛ به ویژه آن که اغلب این مناطق سال آبی بسیار سختی را نیز در 87-1386 گذرانده‌اند.

     البته برخی از مناطق غربی سواحل دریای مازندران در استان‌های گیلان و اردبیل شرایطی بهتر از نرمال را سپری کرده‌اند. جالب اینجاست که مناطقی چون اردستان، کاشان و جندق در طول 5 ماه گذشته بیش از 60 درصد آنچه که در دوره‌های مشابه از نعمت باران برخوردار بوده‌اند، برخوردار شده‌اند که از این نظر می‌توان سالی رؤیایی را برای شهرستان‌های شمال و شرق استان اصفهان پیش‌بینی کرد. هر چند خود اصفهان و نواحی جنوبی و غربی آن (از جمله گلپایگان) که معمولاً دارای بیشترین میزان دریافت باران و برف هستند، وضعیتی بسیار نگران‌کننده و خشک را برای دومین سال پیاپی تجربه ‌می‌کنند. نکته‌ای که می‌تواند خشک‌شدن بستر زاینده‌رود و تداوم بحران در تالاب گاوخونی را به دنبال داشته و چنین تصویر ناخوشایندی را از سی و سه‌پل خاطره‌انگیز دوباره در اذهان زنده کند!

     در باره‌ی وضعیت خشکسالی در ایران، پیامدها و راه‌کارهای مواجهه با آن، مصاحبه‌ای را با بخش فارسی صدای آلمان (دویچه‌وله) انجام داده‌ام با عنوان: «خشکسالی، کابوس هزاران ساله‌ی ایران» که در اینجا می توانید متن آن را بخوانید و یا بشنوید.

     مؤخره:
    از دوست خوبم، دکتر مرتضی خداقلی، از اعضای هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان و مسئول پایگاه مدیریت خشکسالی در استان که فایل نقشه‌ها را در اختیارم نهاد، سپاسگزاری می‌کنم. گفتنی آن که این پایگاه در بهار سال آینده، «دومین همایش ملّی اثرات خشکسالی و راه‌کارهای مدیریت آن» را در اصفهان برگزار خواهد کرد که برای آگاهی بیشتر می‌توانید از تارنمای همایش دیدن کنید.

درج نظر