معرفی راهکارهای اجرایی برای مدیریت بیابان و مهار بیابانزایی – 20
همان طور که در بخش پیشین اشاره شد، در اینجا، مجموعه راهکارهایی ارایه شدهاند که میتوانند در طول 20 سال آینده، راهبردهای ششگانهی اجرایی را به اهداف خویش نزدیک سازند.
1-2-1-4- راهكارهاي اجرايي راهبرد نخست:
اولويتبخشي به اقدامات بازدارنده و كنترلي در فرآيند بيابانزايي و مديريت بهينه بهرهبرداري
• طرح حفاظت، حمايت و كنترل عرصههاي بياباني
- کنترل، نظارت و مديريت چراي دام
- پروژه حفاظت از عرصه هاي بياباني
- پروژه قرق عرصه هاي بياباني قابل برگشت
• طرح مديريت جنگلهاي بياباني
- پروژه مديريت و نگهداري پاركهاي كويري و بياباني
- پروژه مديريت جنگلهاي دست كاشت بياباني
- پروژه مديريت جنگلهاي طبيعي بياباني
• طرح بهرهگيری از انرژيهاي نو به منظور کاهش تخريب پوشش گياهی
• طرح تثبيت فيزيكوشيميايي كانونهاي بحراني فرسايش بادي
- پروژه مالچپاشي با استفاده از خاكپوشهاي نفتي،رسی و سنگريزه و …
- احداث بادشكن غيرزنده بر روي تپههاي ماسهاي
- پروژه احداث تلهها، موانع و خندق هاي رسوبگير در مناطق برداشت و حملماسه
2-2-1-4- راهكارهاي اجرايي راهبرد دوّم:
تقويت پوشش گياهي و بهبود شرايط زيست محيطي در مناطق بياباني
• طرح احياء بيولوژيك عرصههاي بياباني
پروژه نهالكاري، بوتهكاري و قلمهكاري
پروژه بذركاري و بذرپاشي و اقدام به بذرپاشی هوايي در سالهای ترسالی
پروژه مراقبت و نگهداري عرصههاي احياء شده
پروژه توسعه گیاهان چند منظوره (اقتصادی) منطبق با مناطق خشک
• طرح مديريت روانآبها در مناطق بياباني
- پروژه احداث هلاليهاي آبگير و گوراب و ...
- پروژه پخش سيلاب و آبخوانداری
- پروژه احداث بند و بندسار و هوتك
- پروژه احداث پيتينگ و فارو
• طرح احداث بادشكن بيولوژيك و غير بيولوژيك در مناطق بياباني
- پروژه احداث بادشكن بيولوژيك اطراف مزارع و مناطق زيستي، زيربنايي و اقتصادي
- پروژه احداث بادشكن غيربيولوژيك اطراف مزارع و مناطق زيستي، زيربنايي و اقتصادي
• طرح مديريت و احيا بيولوژيك مناطق مرطوب حاشيه پلايا و سواحل
- پروژه مديريت و احياء مناطق مرطوب حاشيه پلايا و دريا با گونه هاي هيدروهالوفيت
- زراعت چوب با استفاده از گونه هاي مقاوم به شوري و خشكي
3-2-1-4- راهكارهاي اجرايي راهبرد سوّم:
پهنه بندي، نظارت، پايش و ارزيابي بيابانزايي
• طرح كنترل و نظارت بر بهرهبرداري پايدار از عرصههاي بياباني
- پروژه نظارت و كنترل معيارها و شاخصهاي بيابانزايي
- پروژه برآورد جبران خسارت ناشي از بيابانزايي در اراضي بياباني
• طرح پايش و ارزيابي برنامه راهبردی بيابان
• استقرار سامانههاي پايش و ارزيابي آسيبپذيري اقتصادي اجتماعي و زيست محيطي
• طرح شناخت و استعداديابي مناطق بياباني
• تهيه طرح اجرايي مديريت مناطق بياباني
• تهيه نقشه پتانسيل بيابانزايي کشور
4-2-1-4- راهكارهاي اجرايي راهبرد چهارم:
استفاده از ظرفيتها و مزيتهاي نسبي مناطق بياباني به منظور بهبود معيشت جوامع محلي متاثر از خشکسالی و تخريب سرزمين
• استفاده از انرژيهای نو (خورشيد و باد) در مناطق بيابانی
• ايجاد مراكز گردشگری و استفاده از ظرفيتهای تفرج در زيستبومهای بيابانی کشور
• توسعه کشت گونههای هيدروهالوفيت با بهرهگيری از منابع آبهای شور و نامتعارف
• حمايت از ايجاد تعاونيها و تشکلهای توليدی غير کشاورزی در مناطق خشک
• حمايت از ايجاد فرصتهای شغلی مولد در فعاليتهای غير کشاورزی
5-2-1-4- راهكارهاي اجرايي راهبرد پنجم:
آموزش و ارتقاء آگاهي عمومی و جلب مشارکت مردمي و حمايت كليه ذينفعان
• آموزش روشهای مشارکت مردمی در طرحهای مقابله با بيابانزايي
• توسعه آموزش جوامع محلی و آموزشهای تخصصی مورد نياز
• طرح مستندسازی و بکارگيری دانش بومی و ارتقاء ظرفيتها و مهارت بهرهبرداران و جوامع محلی مناطق بيابانی
- پروژه آموزش بهرهبرداران مناطق بياباني
- پروژه ارايه الگوهاي بهرهبرداري پايدار از مناطق بياباني و ارتقاء معیشت جوامع محلی
- ايجاد پروژههاي ترويجي – الگويي
- مستندسازی دانش بومی
6-2-1-4- راهكارهاي اجرايي راهبرد ششم:
• تقويت ساختار سازمانی صف و ستاد و سازمانهای مردم نهاد در اجراي مأموريتها
• کمک به ايجاد شورای ملی بيابان به منظور هماهنگی بين دستگاههای ذينفع و نظارت عالی بر امور بيابان
• درگير كردن سازمانها و مراكزعلمي مرتبط با تخريب سرزمين و بيابانزايي به منظور اجراي طرحهای مقابله با بيابانزايی
• برقراری سامانههاي کارای تبادل دانش و اطلاعات و از جمله دانش بومی در سطوح ملی منطقهای و بينالمللی به عنوان ابزاری براي تصميمگيری و برنامهريزی
• تلاش در راه همافزايي كنوانسيونهاي زيست محيطي در سطح ملي به منظور ارتقاي بهرهوري اقدامات
• ارتقاء ظرفيتسازی اطلاعاتي برای تسهيل در اجرای کنوانسيون مقابله با بيابانزايی
• تقويت نقش مناطق در برنامهريزی
به «مهار بيابانزايي» خوش آمديد؛ تارنمايي كه از 12 فروردین 1384 کلید خورده است و تاکنون جوایز متعدد منطقهای، ملّی و جهانی بدست آورده؛ از جمله: در آبان 1385 و اردیبهشت ماه 1387، عنوان برترین وبلاگ محیط زیستی ایران را بدست آورد؛ در فروردین ماه سال 1389 به عنوان سومین وبلاگ محبوب محیط زیستی جهان در سال 2009 انتخاب شد؛ در دوم اردیبهشت 1392، وبگاه نخست محیط زیستی پایتخت در جشنواره مشکات برای سال 1391 شد و سرانجام در 17 اردیبهشت 1392، برنده عنوان برترین وبلاگ به انتخاب مردم در اجلاس جهانی رسانهها برای سال 2013 شد. محمّد درویش در این محیط مجازی ميكوشد در گام نخست جايگاه محيط زيست را در سبد اولويتهاي راهبردي كشور، به منزلگاهي درخور ارتقاء بخشد؛ و در گام بعدي ثابت كند كه بخش پهناوري از زيستبوم وطن، همان قلمرو برهنه و سوزان ماسههاي بادي و شورابهاي كويري و كلوتهاي سر به فلك كشيده و نبكاهاي استوار عرصههاي بياباني، ميتواند پايدارترين و غنيترين صندوق ذخيرهي ارزي ايرانيان باشد. به شرط آنكه بكوشيم با نفي «بيابانزدايي»، از بيابانيشدن زيستبومهاي تالابي، جنگلي و مرتعي خويش جلوگيري كنيم.